پیوند شیمیایی

پیوند شیمیایی

پيوند شيميايي

در شیمی، نتیجۀ نیروهای جاذبه‌ای که اتم‌های عنصر یا عناصر را کنار هم نگه می‌دارد تا تشکیل مولکول دهند. انواع مهم پیوند عبارت‌اند از پیوندهای یونی، کووالان، فلزی و بین‌ مولکولی، ازجمله پیوند هیدروژنی. نوع پیوند تشکیل ‌شده به عناصر شرکت‌کننده در پیوند و ساختار الکترونی عناصر بستگی دارد: در پیوند یونی یا الکترووالان، که در ترکیبات معدنی متداول است، اتم‌های به‌هم‌پیوسته یا الکترون می‌گیرند و یا ازدست می‌دهند تا به‌صورت یون درآیند. مثلاً، در پیوند یونی کلرید سدیم (NaCl)، سدیم (Na) یک الکترون ازدست می‌دهد و یون سدیم (Na⁺) ایجاد می‌کند، حال‌آن‌که کلر (Cl) یک الکترون می‌گیرد و یون کلر (^-Cl) تشکیل می‌دهد. در پیوند کووالان اوربیتال‌های اتمی دو اتم درهم می‌روند (هم‌پوشانی) تا اوربیتال مولکولیای با دو الکترون به‌وجود آورند. به این‌ترتیب، الکترون‌ها بین دو اتم به‌نحو مؤثری به اشتراک گذاشته می‌شوند. پیوند کووالان در بین ترکیب‌های آلی متداول است؛ چهار پیوند کربن ـ هیدروژن در مولکول متان (CH_۴) از این جمله است. در پیوند کووالان داتیو (دهنده) یا پیوند کئوردینات یکی از اتم‌های ترکیب‌شونده هر دو الکترون ظرفیت در پیوند را تأمین می‌کند. پیوند فلزی اتم‌های فلزات را در شبکه‌ای بلوری به‌هم متصل می‌کند. اتم‌ها محل‌های شبکه را به‌صورت یون‌های مثبت اشغال می‌کنند و الکترون‌های ظرفیت بین همۀ یون‌ها به‌صورت گاز الکترونی مشترک‌اند. در پیوند هیدروژنی، اتم هیدروژنی که به یک اتم الکترونگاتیو، مثلاً نیتروژن یا اکسیژن، متصل است بار جزیی مثبت به‌ خود می‌گیرد و از این‌رو نسبت به اتم الکترونگاتیو دیگر در مولکول مجاور جاذبۀ ضعیفی ایجاد می‌کند. مستحکم‌ترین پیوند شناخته‌شدۀ غیرکووالان اَبَرپیوندی است که بین آویدین، پروتئینی که در سفیده تخم‌مرغ یافت می‌شود و بیوتین، عامل رشد، ایجاد می‌شود. وقتی این دو مولکول با ‌هم پیوند برقرار کردند تقریباً ممکن نیست آن دو را از هم جدا کرد. اَبَرپیوند در شماری از مواردِ پژوهشی در پزشکی‌زیستی کاربرد دارد.