تانزانیا
تانْزانیا (Tanzania)
| تانزانیا | |
|---|---|
| نام فارسی | تانْزانیا |
| نام لاتین | Tanzania |
| نظام سیاسی | جمهوری فدرال چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | ۴۳,۱۸۷,۸۲۳ نفر |
| موقعیت | افریقای شرقی |
| پایتخت | دودوما و دارالسلام |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۴۵.۷ |
| رشد سالانه (درصد) | ۱.۲ |
| شهرهای اصلی | دارالسلام، دودوما، ایرینگا، کاگِرا، کیلیمانجارو، اِمبیا، آروشا، کیگوما، موروگورو، زَنگبار تابورا، اِموانزا و تانگا |
| زبان | سواحلی و انگلیسی |
| مساحت (کیلومتر مربع) | ۹۴۵,۰۹۰ |
موقعیت. جمهوری تانزانیا در افریقای شرقی و در ساحل اقیانوس هند جا دارد. این سرزمین از شمال به اوگاندا و کنیا، از شرق به اقیانوس هند، از جنوب به موزامبیک و مالاوی، از جنوب غربی به زامبیا، و از غرب به کشورهای کنگو کینشاسا، بوروندی، و رواندا محدود است. تانزانیا ۹۴۵,۰۹۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهرهای دودوما[۱] و دارالسلام[۲] پایتخت‌های آن هستند.
سیمای طبیعی. کشور تانزانیا، که بخشی از فلات شرقی افریقا را شامل می‌شود، از اتحاد سرزمین تانگانیکا[۳] و جزایر زنگبار[۴] پدید آمده است. کوهستان‌های فراوان و پراکنده‌ای که ارتفاع آن‌ها بین ۹۰۰ تا ۱,۲۰۰ متر، سراسر آن را فراگرفته است و قلل متعددی با ارتفاع ۲هزار تا ۳,۱۵۰ متر در گوشه و کنار آن به‌ویژه در اطراف دریاچۀ مالاوی[۵] (نیاسا[۶]) دیده می‌شود. درّۀ کافت بزرگ[۷] افریقا در مرزهای غربی و جنوب غربی آن واقع است. آتشفشان‌های چندی ازجمله کوه کیلیمانجارو[۸]، در مرز کنیا، که با ارتفاع ۵,۸۹۵ متر بلندترین کوه قارۀ افریقاست، و نیز آتشفشان اِنگورونگورو[۹] از فعالیت‌های زیرزمینی و حرکات پوسته‌زایی این مرز و بوم حکایت دارند. اغلب رودخانه‌های این کشور رو به شرق جریان دارند و معدودی نیز به دریاچۀ مالاوی و دریاچۀ تانگانیکا می‌ریزند. رودخانۀ رووما[۱۰]، در جنوب، این سرزمین را از کشور موزامبیک جدا می‌کند و رودخانۀ کاگِرا[۱۱] مرز کشور روآندا را تشکیل می‌دهد. افزون بر رودخانۀ قابل کشتی‌رانی روفیجی[۱۲] (۲۸۰ کیلومتر) و رودخانه‌های پانگانی[۱۳] و مالاگاراسی[۱۴] و نیز رودهای کوچک دیگری که برخی به اقیانوس هند و گروهی به دریاچه‌های تانگانیکا و مالاوی (نیاسا) می‌ریزند. این سرزمین را مشروب می‌کنند. کشور تانزانیا دریاچه‌های متعددی دارد که دریاچه‌های مرزی مالاوی (نیاسا) در جنوب، تانگانیا در غرب، و ویکتوریا[۱۵] در شمال مهم‌ترینشان هستند و افزون بر آن، دریاچه‌های ایاسی[۱۶] (۱۶×۷۲ کیلومتر) و روکوآ[۱۷] با درازای ۳۲ کیلومتر، مهم‌ترین دریاچه‌های درون بومی آن به‌شمار می‌آیند. کرانه‌های کشور تانزانیا را جلگۀ ساحلی پَست و باریکی تشکیل داده و جزایر زنگبار، ۱,۶۶۰ کیلومتر مربع؛ پمبا[۱۸]، ۹۸۲ کیلومتر مربع؛ و مافیا[۱۹]، ۴۴۰ کیلومتر مربع؛ که در دوراب‌های ساحلی آن جا دارند، یکی از ایالت‌های خودگردانِ داخلیِ جمهوریِ فدرالِ تانزانیا محسوب می‌شوند. کشور تانزانیا از نظر اداری به ۲۵ استان تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از دارالسلام، دودوما، ایرینگا[۲۰]، کاگِرا، کیلیمانجارو، اِمبیا[۲۱]، آروشا[۲۲]، کیگوما[۲۳]، موروگورو[۲۴]، زَنگبار تابورا[۲۵]، اِموانزا[۲۶]، و تانگا[۲۷]. اقلیم کشور تانزانیا برحسب دوری یا نزدیکی به اقیانوس هند و نیز ارتفاع، کاملاً متغیّر است و کلّاً به سه ناحیۀ اقلیمی تقسیم می‌شود: الف ـ بسیار گرم و مرطوب ساحلی ب ـ نیمه‌خشک فلات مرکزی، و پ ـ نیمه‌معتدل کوهستانی. میانگین دمای شهر دودوما (پایتخت رسمی) در دی‌ماه ۲۳.۹ درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۱۹.۴ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۵۷۲ میلی‌متر میرسد. بیشتر اراضی کشور تانزانیا را علفزارهای پهناور همراه با جنگل‌های پراکنده تشکیل داده و وجود مگس تسه‌تسه مانع بزرگی برای اسکان انسان و دامداری و کشاورزی به‌حساب می‌آید. پوشش گیاهی جلگۀ ساحلی را جنگل‌های کرنا و نیزارهای باتلاقی تشکیل داده است و جانوران گوناگونی مانند فیل، کرگدن، شیر، ببر، انواع میمون و گوریل نیز حیات وحش آن را پدید آورده‌اند.
اقتصاد. فرآورده‌های کشاورزی به‌ویژه قهوه و پنبه عمده‌ترین محصول صادراتی این کشور را تشکیل داده و همراه فرآورده‌های دیگر، حدود ۸۰ درصد از نیروی کار کشور را به خود مشغول داشته است و ۸۵ درصد از صادرات کشور را تأمین می‌کند. مساحت زمین‌های قابل کشت این سرزمین به حدود ۴میلیون هکتار میرسد. کاساوا، ذرت، موز، بارهنگ، نیشکر، برنج، سیب‌زمینی، حبوبات، و سیر در ردیف فرآورده‌های مصرف داخلی و صادراتی قرار دارند و گوسفند، بز، ماکیان و فرآورده‌های گوشتی و لبنی و عسل محصولات دامی آن را تشکیل می‌دهند. مساحت جنگل‌های تانزانیا حدود ۳۲.۵میلیون هکتار (۳۷ درصد از مساحت کل کشور) است و حجم چوب و الوار آن به ۴۰میلیون متر مکعب میرسد. صنعت شیلات تانزانیا با وجود کرانه‌های طویل آن ترقی چندانی نکرده و میزان صید آن ۳۱۰هزار تن است که ۲۶۰هزار تنِ آن از آب‌های داخلی است. صنعت این کشور به تولید پوشاک، نفت، محصولات شیمیایی، مواد غذایی، دخانیات، کاغذ، و انواع نوشابه منحصر است. منابع زیرزمینی این کشور از طلا، نیکل، کوبالت، الماس و نفت و گاز طبیعی تشکیل شده و درآمد حاصل از صدور طلای آن به ۱۸۴میلیون دلار میرسد و موجودی گاز طبیعی آن ۲۱میلیارد متر مکعب است.
حکومت و سیاست. کشور تانزانیا دارای حکومت جمهوری فدرال چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور را که سمت فرماندهی کل نیروهای مسلح را نیز دارد، مردم برای مدت پنج سال انتخاب می‌کنند. وی دارای دو معاون است که؛ معاون اول سرپرستی امور مالی کشور را برعهده دارد و معاون دوم امور اجرایی زنگبار را سرپرستی می‌کند. مجلس ملی تانزانیا از ۲۳۲ عضو انتخابی و ۴۳ عضو انتصابی تشکیل شده و مدت نمایندگی آنان پنج سال است.
مردم و تاریخ. جمعیت تانزانیا حدود ۴۳,۱۸۷,۸۲۳ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۴۵.۷ نفر در کیلومتر مربع میرسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱.۲ درصد است و اقوام گوناگون افریقایی ۹۹ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۴۵ درصد از مردم این کشور مسیحی و ۳۵ درصد از آنان مسلمان‌اند و ۷۷ درصدشان در روستاها به سر می‌برند و سواحلی و انگلیسی زبان‌های رسمی آنان است. میانگین امید به زندگی در این کشور ۵۱ سال است و ۷۴ درصد از بزرگ‌سالان آن باسوادند. بررسی سوابق دیرین‌شناسی از حضور انسان‌های نخستین در این سرزمین حکایت دارد. اعراب و شیرازی‌های ایرانی از ۶۹۵ تا ۱۵۵۰ به جزایر زنگبار وارد شدند و فرهنگ معروف به زنج (زنگ) را با خود به این سرزمین ارمغان آوردند. جزایر زنگبار در ۱۵۰۳م به تصرف پرتغالی‌ها درآمد و سلطان عمان در ۱۶۹۸ آنان را از آن سامان بیرون راند. فرمانروایی عمانی‌ها بر زنگبار و نواحی ساحلی تانزانیای امروزی تا ۱۸۳۰ به درازا کشید. در اواخر قرن ۱۹ آلمان ادعای مالکیت آن را کرد و انگلیسی‌ها نیز که بر این سرزمین ادعای مالکیت داشتند، با آلمان‌ها به رقابت و مبارزه پرداختند. کنگرۀ برلن در ۱۸۷۸ زنگبار را به انگلستان واگذار کرد و مالکیت آلمان را بر سرزمین تانگانیکا رسمیت بخشید. پس از شکست آلمان در جنگ جهانی اول، تانگانیکا نیز به انگلستان واگذار شد. مبارزات ملی‌گرایانه و استقلال طلبانۀ مردم تانگانیکا به رهبری جولیوس نیرِرِه[۲۸] در ۱۹۶۱ به نتیجه رسید و تانگانیکا مستقل شد. این سرزمین در ۱۹۶۴ با جزایر زنگبار، که در ۱۹۶۳ به استقلال رسیده بود، متحد شد و کشور تانزانیا را تأسیس کرد.