دهلی، شهر
دِهلی، شهر (Delhi)
| دهلی، شهر | |
|---|---|
| نام فارسی | دهلی |
| نام های دیگر | دهلی کهنه |
| نام لاتین | Delhi |
| کشور | هند |
| ایالت | دهلی |
| موقعیت | شمال هند |
| جمعیت | ۱۲,۷۹۱,۴۵۸ نفر (۲۰۰۱) |
| تولیدات و صنایع مهم | تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی، پارچه، جواهرآلات، مواد شیمیایی، و قطعات موتور خودرو |
| بناهای مهم | مسجد موتی (مسجد مروارید) |
(یا: دهلی کهنه[۱]) واقع در شمال هند و مرکز سرزمین اتحادی[۲] دهلی بر رود یامونا[۳]، با ۱۲,۷۹۱,۴۵۸ نفر جمعیت (۲۰۰۱). از جنوب با دهلی نو[۴]، پایتخت هند، هم‌مرز است. دهلی با دیوار سنگی مرتفعی (ساخت ۱۶۳۸)، با هفت دروازۀ هلالی‌شکل، احاطه شده است. این دیوارها شبکه‌ای از خیابان‌ها، کوچه‌ها، و بازارهای شلوغ، و برخی از جالب‌ترین بناهای ملی هند را در خود جا داده است. خیابان چاندی چوک[۵] (خیابان نقره[۶])، که زمانی باشکوه‌ترین خیابان جهان بود، منطقۀ مهم تجاری شهر محسوب می‌شود. دهلی مرکز مهم صنعتی، بازرگانی، و حمل‌ونقل است و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی، پارچه، جواهرآلات، مواد شیمیایی، و قطعات موتور خودرو تولید می‌کند. برخی از مهم‌ترین بناهای تاریخی آن عبارت‌اند از مسجد جامع (۱۶۴۸ـ۱۶۵۰)؛ دژ سرخ[۷] (۱۶۴۸)، مجموعه‌ای متشکل از چند ساختمان که با دیواری از سنگ ماسۀ سرخ محصور شده است و زمانی کاخ امپراتوران مغول بود؛ و مسجد موتی[۸] (مسجد مروارید[۹]). بناهای تاریخی که خارج از شهر قرار دارند نیز عبارت‌اند از قطبْ منار[۱۰]، بلندترین برج سنگی جهان متعلق به قرن ۱۳م؛ مقبرۀ سلطنتی همایون[۱۱] از قرن ۱۶م، و راج‌گهات[۱۲]، جایی که جسد مهاتما گاندی[۱۳] در آن سوزانده شد. دانشگاه دهلی[۱۴] نیز در این شهر است. از دهلی اولین‌بار در قرن ۱پ‌م نام برده شده است. در محلی که دهلی امروزی قرار دارد چندین شهر بنا شده است که از آن‌ها به نام «دهلی‌های هفت‌گانه» یا «شهرهای هفت‌گانۀ دهلی[۱۵]» نام می‌برند، ولی تعداد مراکز فرمانروایی که در این منطقه دایر شده تقریباً دو برابر این عدد است. دهلی‌های هفت‌گانه به ترتیب ظهور عبارت‌اند از ایندرپت[۱۶]، به سانسکریت ایندرپرشت[۱۷]؛ لاکوت[۱۸]؛ سیری[۱۹]، تغلق‌آباد، جهان‌پناه‌آباد، فیروزآباد؛ و شاه‌جهان‌آباد. از زمان ایجاد اولین دهلی تا قرن ۱۲م، این منطقه فراز و نشیب‌های فراوانی را پشت سرگذاشته است. قطب‌الدین ایبک، از مملوان دهلی، در ۶۰۲ق آن را فتح کرد. پس از آن تیمور لنگ[۲۰] در ۸۰۱ق دهلی را اشغال، آن را ویران و پایتخت را به آگرا[۲۱] منتقل کرد. بابُر[۲۲]، بنیادگذار سلسلۀ مغول، در ۹۳۲ق مجدداً دهلی را پایتخت قرار داد و فرزندش، همایون، در ۹۳۷ق شهر جدیدی در نزدیکی آن بنا کرد. اکبرشاه، فرزند همایون، در ۹۶۳ق دهلی را ویران و مجدداً پایتخت را به آگرا منتقل کرد. شهر کنونی را شاه‌جهان، فرزند اکبرشاه، در ۱۰۳۷ق به‌صورت امروزی بازسازی کرد و دوباره آن را پایتخت قرار داد. دهلی تا ۱۷۳۹ پایتخت مغولان باقی‌ماند. نادرشاه در ۱۱۵۱ق دهلی را فتح کرد. از ۱۷۷۱ تا ۱۸۰۳ تحت کنترل مراته[۲۳]ها و از ۱۹۱۲ تا ۱۹۳۱ پایتخت موقت هند بریتانیا[۲۴] بود. پس از استقلال هند در ۱۹۴۷ این شهر از نظر سرعت و جمعیت به‌سرعت رشد کرد. امروزه دهلی، پس از بمبئی و کلکته[۲۵]، بزرگ‌ترین شهر هندوستان است.
- ↑ Old Delhi
- ↑ Union Territory
- ↑ Yamuna River
- ↑ New Delhi
- ↑ Chandi Chauk
- ↑ Silver Street
- ↑ Red Fort
- ↑ Moti Masjid
- ↑ Pearl Mosque
- ↑ Qutb Minar
- ↑ Humayun
- ↑ Raj Ghat
- ↑ Mahatma Gandhi
- ↑ The University of Delhi
- ↑ The Seven Cities of Delhi
- ↑ Indrapat
- ↑ Indraprastha
- ↑ Lalkot
- ↑ Siri
- ↑ Tamerlane
- ↑ Agra
- ↑ Babur
- ↑ Maratha
- ↑ British India
- ↑ (Calcutta (Kolkata