رادرفورد، ارنست (۱۸۷۱ـ۱۹۳۷)

رادِرْفورد، اِرْنِسْت (۱۸۷۱ـ۱۹۳۷)(Rutherford, Ernest)

ارنست رادرفورد Ernest Rutherford
زادروز	۱۸۷۱م
درگذشت	۱۹۳۷م
ملیت	انگلیسی
تحصیلات و محل تحصیل	تحصیل در کرایست چرچ
شغل و تخصص اصلی	فیزیک دان
لقب	سر، بارون
گروه مقاله	فیزیک و مکانیک
جوایز و افتخارات	برنده جایزه نوبل (۱۹۰۸)

رادِرْفورد، اِرْنِسْت

فیزیک‌دان انگلیسی، زادۀ نیوزیلند. او را بنیادگذار دانش اتمی نوین می‌دانند. پژوهش عمدۀ او در زمینۀ پرتوزایی بود و پرتو آلفا، پرتو بتا، و پرتو گاما را کشف کرد. در ۱۹۱۱، نخستین‌بار به ماهیت فعالیت رادیواکتیو اتم‌ها پی‌برد. به‌سبب تحقیقاتش در زمینۀ فروپاشی رادیواکتیو و شیمی مواد پرتوزا به جایزۀ نوبل شیمی ۱۹۰۸ دست‌یافت. در ۱۹۱۹، با بمباران‌کردن نیتروژن با ذرات آلفا و به‌دست‌آوردن هیدروژن و اکسیژن، برای نخستین‌بار توانست مصنوعاً عنصری را به عنصری دیگر تبدیل کند. در ادامۀ تحقیقاتش اعلام کرد که هستۀ هر اتم ‌باید شامل هسته‌های هیدروژن باشد. در ۱۹۲۰، پیشنهاد کرد هستۀ هیدروژن را پروتون بنامند. بر این گمان بود که ذرات بی‌باری نیز، با نام نوترون، باید در هسته وجود داشته باشند. در ۱۹۳۴، او و همکارانش با استفاده از آب سنگین، دوتریم را با دوترون‌ها بمباران کردند و تریتیوم به‌دست آوردند. این فرآیند را می‌توان نخستین واکنش گُداخت هسته‌ای دانست. در ۱۹۱۴، لقب سِر و در ۱۹۳۱، لقب بارون گرفت. رادرفورد در نزدیکی نلسون، واقع در ساوت آیلند (جزیرۀ جنوبی) زاده شد و در کرایست چرچ درس خواند. در ۱۸۹۵، به بریتانیا رفت و در مقام اولین دانشجوی پژوهشی جان تامسون در آزمایشگاه کاوندیش در کیمبریج مشغول کار شد. در ۱۸۹۸، با به‌دست‌آوردن اولین سمت دانشگاهی به استادی دانشگاه مک‌گیل در مونترال کانادا برگزیده شد و آن‌جا را به مجهزترین آزمایشگاه دنیا بدل کرد. در ۱۹۰۷، برای ادامۀ کار به دانشگاه منچستر در بریتانیا بازگشت. از ۱۹۱۹، مدیر آزمایشگاه کاوندیش بود، و در آن‌جا، رهبری ساخت شتاب‌دهندۀ ذره را برعهده گرفت. از ۱۹۲۱ به بعد، استاد فلسفۀ طبیعی در مؤسسۀ سلطنتی بود. پژوهش در پرتوزایی را از ۱۸۹۷ آغاز کرد و تا ۱۹۰۰ موفق به کشف سه نوع پرتوزایی با قدرت نفوذ‌های متفاوت شد که عبارت بودند از پرتوهای آلفا، بتا، و گاما. وقتی‌که به مونترال رفت، به‌جای استفاده از اورانیوم به‌منزلۀ منبع پرتوزایی، شروع به بهره‌برداری از توریوم کرد. شیمی‌دان انگلیسی، فردریک سدی، برای شناسایی محصولات واپاشی با رادرفورد همکاری می‌کرد. در ۱۹۰۳، آنان پرتوزایی را به‌صورت شکسته‌شدن اتم‌ها و تولید عناصر جدید توضیح دادند. در ۱۹۰۴، رادرفورد سری تبدیل هسته‌ای عناصر پرتوزا را به‌دست آورد و نشان داد که همۀ این عناصر به سرب ختم می‌شوند. در ۱۹۱۴، متوجه شد که پرتوهای مثبت متشکل از هسته‌های هیدروژن و پرتوهای گامایند و پرتوهای گاما نیز از جنس امواج الکترومغناطیسی با انرژی بیشتری از پرتوهای ایکساند.

 

---