رانه قاره ای
رانِۀ قارّه‌ای (continental drift)
نظریه‌ای در زمین‌شناسی. براساس آن، حدود ۲۵۰ تا ۲۰۰میلیون سال قبل، زمین فقط شاملِ بزرگ‌قاره‌ای، با نام پانگه‌آ[۱]، بود که بعدها تجزیه شد و قاره‌های شناخته شدۀ امروزی پدید آمدند. این تئوری را آلفرد وِگنِر[۲]، هواشناس[۳] آلمانی، پیشنهاد کرد (۱۹۱۲)، امّا تا دهۀ ۱۹۶۰، حرکاتِ گسترۀ پوستۀ زمین از سوی زمین‌شناسان حتی توجیه نداشت و پذیرفته نشد. نظریۀ زمین‌ساخت صفحه‌ای[۴] رفته‌رفته جانشین نظریۀ رانۀ قاره‌ای شد. طبق نظریۀ وِگنِر، قاره‌ها از میان گوشتۀ[۵] تحتانی و پوستۀ اقیانوسی[۶] راه باز می‌کنند، امّا طبق نظریۀ زمین‌ساخت صفحه‌ای، قاره‌ها جزیی از صفحات سنگ‌سپهریِ (لیتوسفری) بزرگ‌ترند که شامل پوستۀ[۷] اقیانوسی نیز می‌شوند، و به‌صورت جانبی روی سطح زمین حرکت می‌کنند. قاره‌ها موقعیت خود را آرام‌آرام تغییر می‌دهند و عامل آن گردش سیال در زیر پوستۀ زمین است. تا پیش از ۲۰۰ میلیون سال قبل، فقط یک ابرقاره، با نام پانگه‌آ، وجود داشت. در ۲۰۰میلیون سال قبل، قاره‌ها شروع به جداشدن کردند و در حدود ۵۰میلیون سال قبل، به موقعیت فعلی خود رسیدند.