ساکو و وانزتی، قضیه
ساکو و وانْزِتی، قضیه (Sacco-Vanzetti case)
پروندۀ قتلی در ماساچوست[۱] امریکا (۱۹۲۰ـ۱۹۲۱). دو مهاجر ایتالیایی به نام‌های نیکلا ساکو[۲] (۱۸۹۱ـ۱۹۲۷) و بارتولومئو وانزتی[۳] (۱۸۸۸ـ۱۹۲۷) به ارتکاب قتل حین سرقت متهم و محکوم شدند. فرجام‌خواهی آنان بی‌نتیجه ماند، اما حکم اعدام به‌سبب طولانی‌شدن بحث و جدل‌ها تا ۱۹۲۷ به‌تعویق افتاد. در ۱۹۷۷ حکم به‌سبب تعصب قاضی به دیدگاه‌های آنارشیستی[۴] متهمان ناعادلانه اعلام شد. دو متهم آنارشیست[۵] بودند و در جنگ جهانی اول از خدمت فرار کرده بودند. از بسیاری محافل صدای اعتراض برخاست و آن دو را قربانی ترس از سرخ‌ها[۶] دانستند. شواهد به‌دست‌آمده از طریق علم پرتابه‌شناسی مدرن حاکی از آن است که یکی از گلوله‌های منجر به فوت مقتول از سلاح ساکو شلیک شده، اما تعصب قاضی به دیدگاه‌های سیاسی متهمان عدالت دادگاه را زیر سؤال برد. این پرونده در زمان خود بسیار جنجال‌برانگیز بود.