روزنه
روزنه (stoma)
منفذ یا سوراخی ریز در روپوست[۱] (لایۀ بیرونی بافت) گیاه. معمولاً تعداد فراوانی از آن‌ها در سطح زیرین برگ دیده می‌شود. هر برگ چندین لایۀ بافت دارد. لایۀ بیرونی روپوست و ضخامت آن به اندازۀ یک یاخته است. هر روزنه با یک جفت یاختۀ نگهبان[۲] احاطه می‌شود که به هنگام بازبودن روزنه هلالی‌شکل‌اند، ولی می‌توانند تخم‌مرغی‌شکل و باعث بسته‌شدن روزنه‌ها شوند. روزنه امکان مبادلۀ دیاکسید کربن[۳] و اکسیژن لازم برای فتوسنتز و تنفس[۴] را بین بافت‌های درونی گیاه و اتمسفر بیرونی فراهم می‌کند. روزنه مهم‌ترین مجرای خروج آب از گیاه است و برای حفظ آب درون گیاه بسته می‌شود. حرکت این یاخته‌ها با تغییر میزان تورم یا آماس یاخته‌های نگهبان کنترل می‌شود. در شب، روزنه امکان ورود اکسیژن به گیاه و خروج دیاکسید کربن از آن را فراهم می‌کند، زیرا در شب فقط تنفس ادامه دارد و فتوسنتز متوقف می‌شود. روزنه‌ها به تعداد فراوان در بخش‌های هوایی گیاه و به‌خصوص در سطح زیرین برگ یافت می‌شوند. تعداد روزنه‌ها ممکن است به ۴۵هزار در هر سانتی‌متر مربع برسد.