روغن

روغن (oil)

ماده‌ای قابل اشتعال، از آب سبک‌تر و معمولاً غیر محلول در آب که عموماً در دمای متعارفی حالت مایع دارد و در الکل و اتر حل می‌شود. روغن‌ها عمدتاً متشکل از کربن و هیدروژن هستند و ممکن است مانند چربی‌ها و موم‌ها جامد یا مایع باشند. نفت خام از بقایای گیاهان و جانوران شکل گرفته است. جانوران و گیاهانی که در زیر گل‌و‌لای نزدیک کف دریا مدفون شدند، طی میلیون‌ها سال براثر گرمای درونی زمین و فشار صخره‌های پوشاننده‌شان به آهستگی به هیدروکربن تبدیل شده‌اند. سه دستۀ اصلی روغن‌ها عبارت‌اند از روغن‌های اصلی یا روغن‌های فرّار یا روغن‌های اسانسی حاصل از گیاهان؛ روغن‌های غیرفرّار یا روغن‌های ثابت یا روغن‌های چرب حاصل از جانوران و گیاهان؛ و روغن‌های معدنی که عمدتاً از تصفیۀ نفت خام به‌دست می‌آیند. روغن‌های اسانسی مایعات فرّاری‌اند که بوی منبع گیاهی خود را حفظ می‌کنند و برای ساخت عطرها، طعم‌دهی، پزشکی، و عطردرمانی مصرف می‌شوند. روغن‌های غیرفرّار آمیزه‌ای از لیپیدهای دارای درجات غلظت متفاوت‌اند که در جانوران، مثلاً روغن‌های ماهی، و گیاهان، مثلاً در مغزها و دانه‌ها، یافت می‌شوند. از آن‌ها به‌منزلۀ غذا و نرم‌کننده، و نیز برای ساخت صابون، رنگ، و روغن جلا استفاده می‌کنند. روغن‌های معدنی آمیزه‌ای از هیدروکربن‌های مرکب اند و در سوخت‌ها و نرم‌کننده‌ها به‌کار می‌روند. از گیاهانی که به مناسبت روغن اصلی خود معروف اند می‌توان گیاهان تیره‌های هویج، زنجبیل، خلنج، غار، نعناع، مورْد، زیتون، ثعلب، گل سرخ، و سداب را نام برد.

 

---