سکته مغزی
سکتۀ مغزی (stroke)
(یا: حادثۀ عروق مغزی[۱]، آپوپلکسی[۲]) قطع جریان خون بخشی از مغز، به‌علت خون‌ریزی ناگهانی در مغز (خون‌ریزی مغزی[۳])، آمبولی[۴] یا ترومبوز[۵]. شدت سکتۀ مغزی ممکن است از سکته‌ای بی‌علامت تا سکته‌ای کشنده متغیر باشد. در بین این دو حالت، برحسب محل و وسعت ضایعه، طیف وسیعی از اختلال عملکرد ایجاد می‌شود. سکته‌های طرف راست مغز باعث ضعف در سمت چپ بدن می‌شوند. برخی سکته‌ها بر تکلم اثر می‌گذارند. تقریباً ۸۰ درصد از سکته‌ها از نوع ایسکمیک (خون‌بستی[۶])اند که در آن‌ها، لخته‌ای مسیر سرخ‌رگ را می‌بندد و باعث قطع جریان خون می‌شود. حمله‌های خون‌بستی گذرا[۷] (سکته‌های کوچک[۸]) علایم گذرایی ایجاد می‌کنند که کمتر از ۲۴ ساعت طول می‌کشند. این حمله‌ها باید به‌دقت بررسی شوند تا از بروز سکتۀ کامل در آینده جلوگیری شود. آترواسکلروز[۹] نوعی بیماری سرخ‌رگی زمینه‌ساز سکتۀ مغزی است. پرفشاری خون[۱۰] هم از عوامل زمینه‌ساز است. بنابه بررسی جهانی در ۱۹۹۵، پرفشاری خون پیش از میان‌سالی خطر سکتۀ مغزی را در مراحل بعدی زندگی تا دَه برابر افزایش می‌دهد. گاه می‌توان با عمل جراحی، مثل بعضی آنوریسم‌ها[۱۱]، از سکته‌ی مغزی جلوگیری کرد. استفاده از داروهای ضد انعقاد[۱۲] یا ویتامین ای و مصرف روزانۀ آسپیرین خطر بروز سکته‌های ناشی از لختۀ خون را کاهش می‌دهند. براساس پژوهشی در امریکا، که نتایج آن در ۱۹۹۵ منتشر شد، چنانچه در سه ساعت اول پس از سکتۀ مغزی از داروی تی‌پی‌اِی استفاده شود، تعداد بیمارانی که دچار ناتوانی دایم می‌شوند به نصف کاهش می‌یابد. در افراد مسن، بهترین روش برای پیش‌بینی احتمال بروز سکتۀ مغزی پژواک‌نگاری[۱۳] از سرخ‌رگ‌های سُباتی (شریان گردن)[۱۴] است. بررسی‌های پزشکی در ۱۹۹۹ نشان داد که رژیم غذایی حاوی مقادیر فراوانی از میوه و سبزیجات احتمال بروز سکتۀ مغزی را کاهش می‌دهد.