شوستاکوویچ ، دمیتری (۱۹۰۶ـ۱۹۷۵)
شوسْتاکوویچ، دمیتری (۱۹۰۶ـ۱۹۷۵)(Shostakovich, Dmitri)
| دمیتری شوسْتاکوویچ Dmitri Shostakovich | |
|---|---|
| زادروز |
1906م |
| درگذشت | 1975م |
| ملیت | روسیه‌ای |
| تحصیلات و محل تحصیل | کنسرواتوار سن‌پترزبورگ |
| شغل و تخصص اصلی | آهنگساز |
| سبک | کلاسیک |
| آثار | اپرای بانو مکبث اهل متْسِنْسک (1934) |
| گروه مقاله | موسیقی |
| جوایز و افتخارات | جایزۀ استالین 1941 |
آهنگساز روس. موسیقی او تونال، پراحساس، و گاهی بسیار شورانگیز است. پانزده سمفونی، موسیقی مجلسی و فیلم، باله‌ها و اپراهای گوناگون ساخت، و یکی از اپراهایش بانو مکبث اهل متْسِنْسک[۱] (۱۹۳۴)، به‌سبب «فاصله‌گیری بیش از حد با هنر و فرهنگ پرولتاریا[۲]» با انتقاد شدید مواجه و توقیف شد، اما در ۱۹۳۶ با نام کاتِرینا ایزمائیلووا[۳] از نو به‌روی صحنه آمد. سمفونی‌های او از برترین نمونه‌های این گونه در قرن ۲۰ برشمرده می‌شوند. پسر او، ماکسیم[۴] (۱۹۳۸ـ )، رهبر ارکستر، پس از مرگ پدرش به غرب پناهنده شد. شوستاکوویچ در سن‌پترزبورگ به‌دنیا آمد. در ۱۹۱۹ وارد کنسرواتوار آن شهر شد و زیرنظر لئونید ولادیمیروویچ نیکُلایِف[۵] (۱۸۷۸ـ۱۹۴۲)، ماکسیمیلیان اشتاینبِرگ[۶]، و اَلکساندر گلازونُف[۷] به تحصیل پرداخت. سمفونی اول او، در ۱۹۲۶ اجرا شد و سپس به سراسر اروپا راه یافت و به‌سرعت شهرت جهانی او را تثبیت کرد. در ۱۹۳۰ با مقامات شوروی درگیر شد، زیرا اپرای دماغ[۸] وی را که برمبنای داستانی از گوگول[۹] بود، بورژوآیی و ارتجاعی می‌دانستند. سمفونی چهارم او نیز پنهان داشته شد. ادعا شده بود که شخص استالین مقاله‌ای با عنوان «اغتشاش به جای موسیقی[۱۰]» را به مجلۀ پراودا[۱۱] دیکته کرد، که در آن آهنگساز به‌سبب «احساساتی‌گری خرده‌بورژوآیی» توبیخ شده است: استالین هنگام اجرای اپرا در محلی بسیار نزدیک ارکستر نشسته بود، و هنگامی که غریو تمامی سازهای برنجی، عشق‌‌بازی خشونت‌بار سرگِی و کاتِرینا را می‌نمایاندند، آن را قطع کرده بود. شوستاکوویچ که خلق‌وخویی عصبی داشت، با توبیخ رسمی خرد و مطرود شد. سمفونی محبوب پنجم او، که گروه ضربت (نه خود آهنگساز) به آن عنوان«پاسخِ عملی و خلاقانۀ یک هنرمند شوروی به انتقادِ صِرف» داده بود، به اعادۀ حیثیت شوستاکوویچ نزد مقامات رسمی کمک کرد، هرچند که گزافه‌پردازی قدری توخالی فیناله، احتمالاً احساس واقعی آهنگساز را بروز می‌داد. پنهان‌کاری مشابهی نیز در موومان اول سمفونی هفتم یافت می‌شود، که از محاصرۀ لنینگراد نشئت گرفته است: این تِم مارش مبتذل، هم ابراز مخالفت با استالین است و هم نازی‌های متجاوز را می‌کوبد. شوستاکوویچ در سال‌های بعد توانست جایگاه مهم‌ترین آهنگساز دوران را به خود اختصاص دهد، و در ۱۹۴۱ جایزۀ استالین[۱۲] را برای کوینتت پیانوی خود بگیرد. همراه با چند آهنگساز مهم دیگر در ۱۹۴۸ دوباره مغضوب شد و تا ۱۹۵۳ که سمفونی دهم قدرتمند خود را ساخت و استالینِ تازه‌درگذشته را در قالب اسکِرتسوی دیوانه‌وار آن تصویر کرد، اثر شاخصی خلق نکرد.