دنگ شیایوپینگ
دِنگ شیائوپینگ (۱۹۰۴ـ۱۹۹۷)(Deng Xiaoping)
رهبر سیاسی چین. از دهۀ ۱۹۲۰ عضو حزب کمونیست چین[۱] بود و در راه‌پیمایی طولانی[۲] (۱۹۳۴ـ۱۹۳۶) شرکت کرد. از ۱۹۵۵ عضو کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست بود؛ در زمان انقلاب فرهنگی[۳] (۱۹۶۶ـ۱۹۶۹) از کمیته اخراج شد. پس از انتصاب مجدد در دهۀ ۱۹۷۰، به‌تدریج قدرت را در دست گرفت و برنامۀ مدرن‌سازی بنیادین اقتصادی را اجرا کرد. در ۱۹۸۷ از کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست و در مارس ۱۹۹۰ از آخرین شغل رسمی (رئیس کمیسیون نظامی دولت) بازنشسته شد و آخرین‌بار در فوریۀ ۱۹۹۴ در انظار ظاهر شد و جیانگ زمین[۴]، رئیس‌جمهور، را پس از مرگش در ۱۹۹۷ جانشین خود، اعلام کرد. دنگ در خانواده‌ای متوسط و زمین‌دار در ایالت سیچوان[۵] زاده شد. در زمان دانشجویی در پاریس به حزب کمونیست چین پیوست و در آن‌جا نام شیائوپینگ (صلحِ کوچک) را در ۱۹۲۵ برگزید و در ۱۹۲۶ برای تحصیل به مسکو رفت. پس از راه‌پیمایی طولانی، کمیسر سیاسی ارتش آزادی‌بخش خلق در طول جنگ داخلی (۱۹۳۷ـ۱۹۴۹) شد. پس از ورود به کمیتۀ مرکزی حزب در ۱۹۵۵، ریاست دبیرخانه را در اوایل دهۀ ۱۹۶۰ برعهده گرفت و همکار نزدیک لیو شائوچی[۶]، رئیس‌جمهور، شد. دنگ در جریان انقلاب فرهنگی «رهرو سرمایه‌داری» لقب گرفت و برای کار در کارخانۀ تراکتورسازی و نیز «بازآموزی»، به نانچانگ[۷] اعزام شد. ژو ئن‌لای[۸] حامی‌دنگ بود و در ۱۹۷۳ نخست‌وزیر شد. با مرگ ژو در ژانویۀ ۱۹۷۶ به‌اجبار خود را مخفی کرد، ولی در ژوئیۀ ۱۹۷۷ دوباره روی کار آمد و معاون نخست‌وزیر شد. در دسامبر ۱۹۷۸، هرچند نایب‌رئیس ظاهری حزب کمونیست، معاون نخست‌وزیر، و رئیس ستاد ارتش خلق بود، نیروی کنترل‌کنندۀ چین به‌شمار می‌رفت. سیاست او، «سوسیالیسم با ویژگی‌های چینی»، که به اشتباه در غرب گرایش به سمت سرمایه‌داری تعبیر شده بود، در مناطق روستایی با موفقیت روبرو شد. دنگ به برکناری هوا گوئوفنگ[۹] به نفع هو یائوبانگ[۱۰]، دست‌پروردۀ خود، که بعد برکنار شد، و ژائو زی‌یانگ[۱۱] کمک کرد. تأیید کشتار بیش از ۲هزار تظاهرکنندۀ طرفدار دموکراسی در میدان تیانا‌نمن[۱۲] پکن در ژوئن ۱۹۸۹ به شهرت او در داخل و خارج از کشور لطمه زد. هنگامی که رسماً از مناصب حزبی و نظامی بازنشسته شد، ادعا کرد که از مداخله در امور سیاسی دوری جسته است، ولی در ۱۹۹۲ آشکارا حمایت خود از اصلاحات اقتصادیِ متمرکز بر بازار را اعلام کرد. گفته شده است که پاک‌سازی فرماندهان نظامی نیز به تحریک دنگ صورت گرفته بود.