ایروان
ایروان
پایتخت و مرکز اقتصادی و فرهنگی جمهوری ارمنستان[۱]، در جنوب قفقاز[۲]، به فاصلۀ ۲۵کیلومتری شمال مرز ترکیه و کنار رود رازدان[۳]. جمعیت آن ۱,۴۶۲,۷۰۰ نفر است (۲۰۰۳). شهر مهم صنعتی است که ماشین‌آلات، ماشین‌های کشاورزی، مواد شیمیایی، آجر، دوچرخه، و شراب تولید می‌کند. سایر صنایع آن عبارت‌اند از تولید آلومینیوم، پلاستیک، پارچه، و کنسرو میوه. از قدیمی‌ترین شهرهای جهان است؛ نام آن نخستین‌بار در قرن ۷م ثبت شد و از قرن ۱۵ تا واگذاری آن به روسیه (۱۸۲۸) بین عثمانی و ایران دست‌به‌دست می‌شد. این شهر در زلزلۀ ۱۹۸۸ ویران شد. ایروان در اواخر دهۀ ۱۹۸۰ و اوایل دهۀ ۱۹۹۰ صحنۀ خشونت بین قومی و تظاهرات ملّی‌گرایان ارمنی برای تشکیل کشور مستقل ارمنستان بود و مناقشه با آذربایجان بر سر ناگورنو ـ قراباغ[۴] به آن دامن می‌زد. ارمنستان سرانجام در ۱۹۹۱ به استقلال رسید. نیروگاه آبی واقع در امتداد رازدان، بیشتر برق کارخانه‌های صنعتی ایروان را تأمین می‌کند. ارمنستان در حال حاضر از ترکمنستان گاز طبیعی دریافت می‌کند؛ این خط لوله موقتاً تعطیل شد، اما برای جریان مداوم گاز از طریق گرجستان[۵] تلاش‌هایی صورت گرفته است. ایروان دارای دانشگاه (تأسیس در ۱۹۲۱) و آکادمی علوم ارمنستان[۶] است.