کنیا
کِنیا (Kenya)
| کنیا | |
|---|---|
| نام فارسی | کِنیا |
| نام لاتین | Kenya |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | ۳۸,۶۱۰,۰۹۷ نفر |
| موقعیت | افریقای شرقی |
| پایتخت | نایروبی |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۶۶.۲ |
| رشد سالانه (درصد) | دو |
| شهرهای اصلی | نایروبی، ناکورو، کیسومو، مومباسا، نیئِری، کاکامِگا |
| زبان | سواحلی و انگلیسی |
| مساحت (کیلومتر مربع) | ۵۸۲,۶۴۵ |
موقعیت. جمهوری کِنیا در افریقای شرقی و در ساحل اقیانوس هند قرار دارد. کشورهای سودان و اتیوپی در شمال، سومالی در شرق، اقیانوس هند در جنوب شرقی، تانزانیا در جنوب غربی، و کشور اوگاندا در غرب آن جای دارند. مساحت کنیا ۵۸۲,۶۴۵ کیلومتر مربع است و شهر نایروبی[۱] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. کشور کنیا به سه بخش نوار ساحلی، جلگه‌های شرقی، و کوهستان‌های غربی تقسیم می‌شود. ۱. نوار ساحلی با درازای ۴۵۰ کیلومتر در امتداد کرانه‌های اقیانوس هند قرار دارد و مهم‌ترین رودخانه‌های کنیا، تانا[۲] و گالانا[۳]، آن را قطع می‌کنند. عرض نوار مزبور در جنوب کم و رو‌به شمال بر وسعت آن افزوده می‌شود. ۲. جلگه‌های شرقی یا دشت نیئیکا[۴] که ارتفاع آن بین ۱۵۰ تا ۱,۰۰۰ متر است و از غرب نوار ساحلی آغاز می‌شود و رو‌به غرب بر ارتفاع آن افزوده می‌شود. جلگۀ مزبور بیشتر نواحی شمالی کشور را شامل می‌شود و فاصلۀ زیاد آبادی‌ها از یکدیگر و پراکندگی جمعیت از ویژگی‌های آن است. ۳. کوهستان‌های غربی (ارتفاعات کنیا[۵]) در غرب جلگه‌های شرقی جا دارد. کوهستان مذکور از دو رشته‌کوه شمالی و جنوبی تشکیل یافته که با درۀ کافت بزرگ[۶] ازهم جدا می‌شوند. رشتۀ شرقی که به تُنده[۷] مائو[۸] معروف است در دیوارۀ شرقی کافت مزبور قرار دارد و رشته‌کوه‌های اَبِردِر[۹] دیوارۀ غربی آن را تشکیل می‌دهد. آتشفشان‌های چندی در این ناحیه دیده می‌شود که کوه کنیا[۱۰]، در مرکز کشور و روی خط استوا، با ارتفاع ۵,۱۹۹ متر بلندترین آن‌ها و مرتفع‌ترین نقطۀ کنیا است. آتشفشان اِلگون[۱۱] نیز با بلندی ۴,۳۲۱ در شمال شرقی دریاچۀ ویکتوریا[۱۲] و در مرز مشترک سه کشور کنیا، اوگاندا، و تانزانیا واقع است. ساحل شمالی دریاچۀ تورکانا[۱۳] نیز مرز مشترک کشورهای کنیا، سودان، و اتیوپی را تشکیل می‌دهد. کشور کنیا به هشت استان تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از نایروبی، ناکورو[۱۴]، کیسومو[۱۵]، مومباسا[۱۶]، نیئِری[۱۷]، و کاکامِگا[۱۸]. این کشور بر روی خط استوا قرار دارد و اقلیم آن بسیار گرم و مرطوب است. نواحی کوهستانی آن در مقایسه با دیگر نواحی خنک‌تر و مطبوع‌تر است و بیشترین بارندگی آن در ماه‌های فروردین و اردیبهشت روی می‌دهد. میانگین دمای نایروبی در دی‌ماه۱۸.۳ درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۱۵.۶ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۹۵۸ میلی‌متر می‌رسد. نواحی ساحلی کنیا از درختان نخل، کرنا، چندل، ساج، و صندل پوشیده شده و بعضی از قسمت‌های جلگۀ درون‌بومی پوشیده از درختان اقاقیا، انجیر هندی، و بامبو است؛ نواحی کوهستانی را نیز علفزارهای ساوانایی و اقاقیا و درختان مخروطی فراگرفته است. حیات وحش این سرزمین شامل شیر، ببر، زرافه، گورخر، و گوریل است که در مناطق حفاظت‌شده و پارک‌های ملی متعدد آن زیست می‌کنند.
اقتصاد. ۷۷ درصد از نیروی کار این کشور به کشاورزی اشتغال دارد و حدود ۱۱۰هزار هکتار از اراضی مزروعی کنیا به کشت چای اختصاص یافته است و کشور مذکور را از نظر تولید این محصول، که میزان آن به ۲۹۵هزار تن می‌رسد، در ردیف سوم جهان قرار داده است و درآمد حاصل از این محصول به ۳۵۰میلیون دلار می‌رسد. قهوه بعد از چای در مکان دوم قرار دارد و ۱۷۶,۵۰۰ هکتار از اراضی زیر کشت به این محصول اختصاص یافته و نیشکر، ارزن، کاساوا، سیب‌زمینی، آناناس، گندم، موز، انواع میوه‌های گرمسیری، سبزیجات و گُل از دیگر محصولات کشاورزی این کشور است. کنیا از مراکز مهم تولید گُل در قارۀ افریقا است و محصول آن حدود ۳۵,۵۰۰ تن است که دوسوم از آن به هلند صادر می‌شود تا از آن‌جا به بازارهای جهانی فرستاده شود. گلّه‌داری و پرورش گاو، گوسفند، بز، شتر، و خوک و ماکیان نیز در زمرۀ فعالیت‌های کشاورزی کنیا قرار دارند. نساجی، تولید مواد شیمیایی، مونتاژ اتومبیل، وسایل حمل‌و‌نقل، چرم، کفش، مواد غذایی، تنباکو، پالایش نفت، سیمان، شکر، خوراک دام و طیور و تولید الیاف کتانی بخشی از فعالیت‌های صنعتی این کشور را تشکیل می‌دهند.
حکومت و سیاست. کنیا دارای نظام جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. مجلس شورای ملی کنیا ۲۰۰ عضو دارد و دورۀ نمایندگی آنان پنج سال است. رئیس‌جمهور کنیا را مردم برای پنج سال انتخاب می‌کنند و مسئولیت تشکیل هیئت دولت با اوست.
مردم و تاریخ. جمعیت کنیا حدود ۳۸,۶۱۰,۰۹۷ نفر است (۲۰۰۹) و تراکم نسبی آن به ۶۶.۲ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور دو درصد است و اقوام گوناگون کنیایی اکثریت جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۵۳ درصدشان مسیحی‌اند و حدود ۶۸ درصد از آنان در روستاها به‌سر می‌برند و زبان رسمی آنان سواحلی و انگلیسی است. میانگین امید به زندگی در کنیا ۵۳ سال است و ۸۱.۵درصد از بزرگسالان آن باسوادند. اقوام گوناگون کنیایی جزو نخستین ساکنان این سرزمین هستند. اعراب عُمانی از قرن ۱۶ تا ۱۹ در نواحی ساحلی آن ساکن شدند و شهر مالیندی[۱۹] را در آن‌جا بنا نهادند. انگلیسی‌ها در ۱۸۹۵ کنیا را تصرف کردند و کنفرانس برلین مالکیت انگلستان بر کنیا را تأیید کرد. در پایان جنگ جهانی دوم، جومو کنیاتا[۲۰] حزب اتحاد افریقا را در کنیا تأسیس کرد و اعتصابات وسیعی را سازماندهی کرد. هم‌زمان اقوام مائو مائو[۲۱]، که جماعتی سیاسی و مذهبی بودند، حملات خود را بر اروپاییان مقیم این کشور متمرکز کردند و پس از مبارزات سخت و طولانی و خون‌ریزی‌های بسیار، دولت انگلستان حزب اتحاد افریقا را به‌رسمیت شناخت و در دسامبر ۱۹۶۳ حکومت کنیا به فرمانداری کل مبدل شد و جومو کنیاتا به نخست‌وزیری آن رسید. این کشور در ۱۴ دسامبر ۱۹۶۴ استقلال کامل خود را به‌دست آورد و جومو کنیاتا به عنوان نخستین ریاست جمهوری کشور برگزیده شد.