کواوتموک
کواوتِموکْ (ح ۱۴۹۵م ـ ۱۵۲۲)(Cuautemoc)
(ملقّب به گواتیموزین[۱] یازدهم) آخرین اِمپراتور آزتِـــک[۲]. کـوپـــاوتـمـوک خواهرزاده و داماد مونته‌زومای دوم امپراتور در ۱۵۲۰ پس از مرگ کوئیتلاهواک[۳]، جانشین مونته‌زوما[۴]ی دوم، امپراتور آزتِک، شد. در آن زمان، ارنان کورتس[۵] با متحّدان قدرتمند سرخ‌پوست خود به‌سمت تنوچتیتلان[۶]، پایتخت آزتِک، در حال پیشروی بود. مرزداران کواوتموک در ۱۵۲۱ مجبور به عقب‌نشینی شدند، امّا او چهار ماه از پایتخت محاصره‌شدۀ کشورش دفاع کرد و در این مدت شهر تخریب شد و تعداد اندکی از سُرخ‌پوستان از مهلکه جان سالم به‌در بردند. عاقبت اسپانیایی‌ها او را دستگیر و ابتدا با او با احترام و ملایمت رفتار کردند، امّا چندی بعد برای افشای دفینه‌های مخفی آزتِک‌ها شکنجه شد. پایمردی و خودداری او از افشای محل گنجینه‌های آزتِک سبب شد تا به شخصیتی افسانه‌ای تبدیل شود. کورتس که از رها‌کردن کواوتِموک در پایتخت آزتِک بیمناک بود او را با خود به هوندوراس[۷] برد. در بین راه کورتس از توطئه‌ای که علیه اسپانیایی‌ها چیده شده بود، آگاه شد و دستور داد تا او را دار زدند. در ۱۹۴۹، در محلی در مکزیک، استخوان‌هایی پیدا شد که ظاهراً به آخرین امپراتور آزتِک تعلق داشت.