موریا، سلسله
موریا، سلسله (Mauryan dynasty)
سلسله‌ای هندی (ح۳۲۱ـ ح۱۸۵پ‌م)، که مؤسس آن چاندرا گوپتا موریا (۳۲۱ـ ح۲۹۷پ‌م) بوده است. در زمان امپراتور آشوکا[۱] بیشتر خاک هند اولین‌بار متحد شد، ولی پس از مرگ او در ۲۳۲پ‌م کشمکش‌های خانوادگی امپراتوری را متلاشی کرد. این سلسله، که متکی بر اشرافیتی بسیار سازمان‌یافته و ادارۀ متمرکز امپراتوری بود، تا زمان قتل امپراتور بریهادراتا[۲] در ۱۸۵پ‌م و تأسیس سلسلۀ سونگا[۳] باقی ماند. مرکز امپراتوری در جاناپادا[۴]ی سابق ماگادها[۵]، واقع در درّه گنگ در شمال هند، نزدیک معادن آهن، و پایتخت آن پاتالیپوترا (پتنای کنونی) بود. چاندرا گوپتا و پسرش بیندوسارا[۶] (سلطنت ح ۲۹۷ـ۲۷۲پ‌م) قلمروِ امپراتوری را از جنوب و غرب گسترش دادند و آشوکا این متصرفات را مستحکم کرد. امپراتوری موریا به چهار استان، هرکدام به‌سرپرستی یک شاهزاده تقسیم شده بود، دستگاه دیوانی نسبتاً پیشرفته‌ای داشت و کشاورزی و تجارت را با کارهای ساختمانی عمومی و اقدامات مالی رونق بخشید.