بطریق

بَطْریق (patriarch)
(یا: بَطرَک؛ بَطریرَک به معنای بزرگ قوم) عنوانی که در عهد عتیق به نیاکان قوم یهود به‌ویژه ابراهیم، اسحاق و یعقوب داده‌اند. بعدها لقبی روحانی در مسیحیت و به سران چند اسقفیۀ برجسته اطلاق شد. در کلیسای غرب کاملاً عنوانی افتخاری است ولی در شرق مسئولیت‌های مشخصی بر آن مترتب است. در امپراتوری روم کرسی بطرکی تشکیلات ادارای متمرکزتری دارد. پس از دورۀ امپراتور یوستی‌نیانوس (حک: ۵۲۷ـ۵۸۰م) فقط رهبران کلیسای پنج شهر بزرگ امپراتوری یعنی رم، قسطنطنیه، اسکندریه، انطاکیه، و بیت‌المقدس (اورشلیم) بطرک خوانده می‌شدند. ولی در خارج از مرزهای امپراتوری، رئیس کلیسای گرجستان و سپس پیشوایان کلیساهای بلغارستان و صربستان نیز بطرک لقب گرفتند. کرسی بطرکی مسکو در ۱۵۸۹ ایجاد شد. امروزه در کلیسای ارتدوکس این عنوان علاوه‌بر سران کلیساهای فوق‌الذکر به سران کلیساهای رومانی و روسیه هم تعلق می‌گیرد. امتیاز ویژۀ بطرک محدود به ریاست و رهبری اخلاقی شورای اسقفان کلیساست. پیشوایان چند کلیسای شبه‌شرقی در کلیسای کاتولیک رومی و چند کلیسای شرقی غیر خالکدونی (تک‌سرشت‌باور، نسطوری) نیز بطرک نامیده می‌شوند.

 

---