بمبئی، شهر
بَمْبَئی، شهر
| بمبئی، شهر | |
|---|---|
| نام فارسی | بمبیی |
| نام های دیگر | مومبای |
| کشور | هند |
| ایالت | مهاراشترا |
| موقعیت | غرب مرکزی هند |
| جمعیت | ۱۸,۳۳۶,۰۰۰ نفر (۲۰۰۳) |
| تولیدات و صنایع مهم | پارچه بافی، خودروسازی، ماشین سازی، پالایش نفت، تولید پوشاک و مواد شیمیایی |
(نام جدید: مومْبای[۱] از ۱۹۹۵) مرکز ایالت مهاراشترا[۲] در غرب مرکزی هند، با ۱۸,۳۳۶,۰۰۰ نفر جمعیت (۲۰۰۳). بندر صنعتی و مرکز بازرگانی هند و یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان است. مرکز بزرگ تجاری است و صنایع آن عبارت‌اند از پارچه‌بافی، خودروسازی، ماشین‌سازی، پالایش نفت، تولید پوشاک و مواد شیمیایی. دانشگاه بمبئی (۱۲۷۳ق/۱۸۵۷م) از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین دانشگاه‌های هند است. این بندر در ابتدا متشکل از هفت جزیره بود که ماهی‌گیران کولی[۳] در آن سکونت داشتند، اما با گل‌ولای مسدود شد و بعدها با احیای اراضی منطقه، تنگه‌ای باریک در آن ایجاد شد که بمبئی اکنون بر روی آن قرار دارد. ناحیۀ بمبئی و جزیرۀ آن در اواسط قرن ۸ق/۱۴م به تصرف مسلمانان درآمد و تا میانۀ قرن ۱۰ق/۱۶، بخشی از قلمرو دولت گجرات بود. بعضی از آثار آن دوران هنوز باقی مانده است. در ۹۴۰ق/۱۵۳۴، پس از شکست سلطان بهادرشاه بن مظفر (قتل در ۹۴۳ق/۱۵۳۷) به تصرف پرتغالی‌ها درآمد و در ۱۰۷۱ق/۱۶۶۱ به‌منزلۀ بخشی از جهیزیۀ کاترین براگانزائی[۴]، همسر چارلز دوم[۵]، پادشاه انگلستان، به این کشور واگذار شد. در ۱۰۴۹ق/۱۶۶۸، به اجارۀ کمپانی هند شرقیِ انگلستان[۶] درآمد. بر طبق تصمیم دولت ایالتی مهاراشترا نام شهر در ژوئیۀ ۱۹۹۵ به افتخار الهه مومبا، به مومبای تغییر یافت. این نام در زبان محلی مَراتی[۷] معادل پارْوَتی[۸]، همسر شیوا[۹]، خدای هندو، است. بمبئی سابقاً مرکز پرزیدنسی بمبئی[۱۰] و مرکز ایالت بمبئی[۱۱] بود و در ۱۹۶۰ مرکز ایالت تازه‌تأسیس مهاراشترا شد.