مارگزیدگی
مارگزیدگی (snake bite)
عوارض ناشی از گزیدن مارها. در صورت سمی‌بودن مار خطرناک است و گاه منجر به مرگ می‌شود. علایم برحسب نوع و اندازۀ مار، مقدار سم وارد‌شده به بدن، و شرایط جسمی فرد مارگزیده متفاوت‌اند. گزش مارهای خانوادۀ افعی[۱] بلافاصله باعث درد و تورم در محل گزیدگی می‌شود. پس از مدتی، درد و تورم افزایش می‌یابد و فرد دچار گیجی، تهوع، تعریق، رنگ‌پریدگی، و کاهش فشار خون می‌شود. تشنگی، سردرد، و گزگز اندام شایع است. ممکن است خون‌ریزی در نقاط متفاوتی از بدن دیده شود. سم افعی‌ها باعث تخریب وسیع بافت‌های اطراف محل گزش می‌شود. گزش مارهای خانواده کبرا[۲] کمتر باعث درد و تورم موضعی می‌شود و بیشتر با علایم عصبی همراه است. پس از گزش این نوع مار، علایمی مثل افتادن پلک‌ها، لکنت زبان، و دوبینی ایجاد می‌شود و در صورت درمان‌نشدن منجر به خواب‌آلودگی، تشنج، فلج تنفسی، و در نهایت مرگ می‌شود. درمان اصلی مارگزیدگی تزریق پادزهر[۳] و داروهای پادزی[۴] است. قبل از رساندن فرد به مرکز پزشکی، باید حتی‌الامکان از دستکاری محل گزش، از‌جمله شکافتن و مکیدن برای خارج‌کردن سم، پرهیز کرد. بهتر است اندام با آتل‌بندی بی‌حرکت شود و بالای محل زخم با نواری پارچه‌ای به ملایمت بسته شود. این نوار نباید به اندازه‌ای سفت بسته شود که جریان خون اندام را مختل کند. پس از این اقدامات، در اسرع وقت باید فرد را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل کرد.