آکادمی
آکادمی (academy)
(در یونانی: آکادمیا[۱]) در اصل، مدرسۀ فلسفی یونانی که افلاطون آن را در باغ‌های آکادمه[۲]، متعلق به پهلوانی با نام آکادموس، در شمال غربی آتن تأسیس کرد. این مدرسه، و سایر مدارس غیردینی یا کافرکیشانه به‌دستور یوستی‌نیانوس اول[۳]، امپراتور بیزانس، در ۵۲۹م تعطیل شد. نخستین آکادمی (به‌معنای امروزیِ کلمه، یعنی انجمنی به رسمیت شناخته‌شده که برای پیشبرد یک یا چند رشته از هنرها و علوم تأسیس شده باشد) موزۀ اسکندریه[۴] بوده است که در قرن ۳پ‌م بطلمیوس سوتر[۵]، بنیاد نهاد. شارلمانی در ۷۹۶م، به پیشنهاد آلکوئین[۶]، مدرسه یا مؤسسه‌ای شبیه به آکادمی در کلیسای سن‌مارتنِ شهر تور[۷] بنا نهاد. نظام آکادمی پس از مرگ افلاطون تغییراتی یافت که بر مبنای آن دوره‌های مختلف آکادمی را چنین ترسیم کرده‌اند: آکادمی افلاطون، ۳۹۸ـ۳۴۷پ‌م؛ آکادمی قدیم[۸] به سرپرستی اسپوزیپوس[۹]، کسنوکراتس[۱۰]، پولمو[۱۱]؛ آکادمی میانه (وسطا)[۱۲] به سرپرستی آرکستیلائوس[۱۳]؛ آکادمی جدید[۱۴] به سرپرستی کارنیادس[۱۵]. پس از آن نیز دو آکادمی دیگر تأسیس شد: آکادمی چهارم[۱۶] را فیلون لاریسایی[۱۷] و آکادمی پنجم[۱۸] را آنتیوخوس آسکالونی[۱۹] پایه نهادند. آکادمی اخیر در ۷۹پ‌م تعطیل شد. تا دورۀ رنسانس، صومعه‌ها و دیرها را، مخصوصاً در اروپا و امریکا، که دبیرستان‌های مذهبی نیز به‌شمار می‌آمدند، آکادمی می‌خواندند بعدها یعنی پس از دوران قرون وسطا و رنسانس، این عنوان، معنایی غیر دقیق یافت و انواع مؤسساتی را شامل بود که در آن فنونی چون اسب‌سواری، شمشیربازی، رقص و غیره تعلیم داده می‌شد. پس از این دوران، آکادمی به انجمن‌های ادیبان و دانشمندان و هنرمندان اطلاق شده است مانند آکادمی ونیز که آکادمی نو یا نئاکادمیا[۲۰] نامیده می‌شد و در ۱۵۰۰ برای احیای زبان و فرهنگ یونانی تأسیس شد؛ آکادمی هلندیان، در ۱۶۱۷ در هلند به منظور آموزش ریاضیات، فلسفه و زبان‌شناسی شکل گرفت؛ آکادمی فرانسه، که در ۱۶۳۵ بنیاد نهاده شد و الگوی تمامی آکادمی‌های جهان بوده است و آکادمی سلطنتی هنرها[۲۱] که در ۱۷۶۸ در انگلستان تأسیس شد. از آن پس آکادمی‌های بسیاری از کشورهای مختلف تأسیس شده است. این اصطلاح را امروزه در ایران فرهنگستان می‌نامند. قدیمی‌ترین فرهنگستان ایران در ۱۳۱۴ش تأسیس شد که صرفاً در حوزۀ زبان و ادبیات فارسی فعالیت داشت. امروزه این فرهنگستان با نام فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌کار خود ادامه می‌دهد (نیز← فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی).
فرهنگستان‌های دیگر عبارت‌اند از: فرهنگستان هنر (تأسیس ۱۳۷۸ش)، فرهنگستان علوم (تأسیس ۱۳۶۹ش) و فرهنگستان علوم پزشکی (تأسیس ۱۳۶۹ش).
- ↑ Akademeia
- ↑ Academe
- ↑ Justinian I
- ↑ Museum of Alexandria
- ↑ Ptolemy Soter
- ↑ Alcuin
- ↑ Tours
- ↑ Ancient Academy
- ↑ Speusippus
- ↑ Xenocrates
- ↑ Polemo
- ↑ Middle Academy
- ↑ Arcestilaus
- ↑ New Academy
- ↑ Carneades
- ↑ Fourth Academy
- ↑ Philo of Larisa
- ↑ Fifth Academy
- ↑ Antiochus of Ascalon
- ↑ Neakademia
- ↑ Royal Academy of Arts