حسین تهرانی
تهرانی، حسین (تهران ۱۲۹۰ش- تهران ۷ اسفند ۱۳۵2ش)
| حسین تهرانی | |
|---|---|
| زادروز |
تهران ۱۲۹۰ش |
| درگذشت | تهران ۷ اسفند 1352ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | |
| شغل و تخصص اصلی | نوازنده و مدرس تنبک |
| سبک | سنتی |
| آثار | کاست ضرب آهنگ، کاست ضرب اصول |
| گروه مقاله | موسیقی |
نوازنده و مدرس برجستۀ تنبک و موسیقی‌دان ایرانی. تحصیلات ابتدایی را در دبستان امیر اتابک پشت سر گذاشت. از کودکی، با وجود مخالفت پدر، به زورخانه راه پیدا کرد و ریتم‌های زورخانه را یاد گرفت. از سال ۱۳۰۷ کار جدی خود را نزد حسین‌خان اسماعیل‌زاده آغاز کرد و به علت رایج نبودن خط موسیقی، تمرینات تنبک را به کمک اصطلاحاتی مثل: "بله و بله و بله دیگه" و "یکصد و بیست و چهار" و غیره به حافظه می‌سپرد. تهرانی که در سنین کمتر مورد حمایت و آموزش ابوالحسن‌خان صبا قرار گرفته بود، بعدتر به محضر استادانی چون رضا روانبخش، مهدی قیاسی و کنگرلو که در تنبک‌نوازی تبحری داشتند راه یافت و با سبک هریک آشنایی کامل پیدا کرد. از سال اول تأسیس رادیو تهران (1319) در آن رسانه به فعالیت پرداخت و در سال ۱۳۲۳ به مدرسۀ موسیقی کلنل وزیری راه یافت و تدریس تنبک را در آن مدرسه به عهده گرفت. تهرانی کار خود را در مدرسۀ موسیقی وزیری تا سال ۱۳۲۸ که هنرستان موسیقی ملی (به همت روح‌الله خالقی) شروع به کار کرد ادامه داد. او برای اولین بار دست به ایجاد گروه تنبک زد و قطعاتی را تنظیم کرد که در اجرای آنها، گروه لزوماً به دو یا چند دسته مختلف تقسیم می‌شدند. پس از شهریور ۱۳۲۰ روح‌الله خالقی، با همراهی جمعی از هنرمندان و هنردوستان خود انجمن موسیقی ملی را پایه‌گذاری کرد که تهرانی از اعضای اصلی آن و تنها نوازندۀ تنبک در انجمن بود. در همین دوره با تشویق و راهنمایی خالقی، کلاس آموزش تنبک تأسیس کرد و شاگردانی تربیت نمود که علی زاهدی (خواننده و نوازندۀ تنبک) معروف‌ترین آنها بود. علاوه بر این او در هنرستان موسیقی ملی هم آموزش تنبک می‌داد. تا قبل از حسین تهرانی، آلت تنبک از کم‌ارزش‌ترین آلات موسیقی بود و نوازندۀ این ساز بی‌ارج‌ترین عضو یک ارکستر به شمار می‌رفت و موظف به انجام کارهای دیگر ارکستر بود. مثل این که آلات موسیقی را از محل کار به درشکه و از محل درشکه به محل جشن یا میهمانی می‌برد و می‌آورد؛ اما تهرانی با نبوغ و استعداد ذاتی، نوازندۀ این ساز را به درجه و مقام کنونی خود رساند. او در تنبک‌نوازی تحول‌های اساسی ایجاد کرد؛ به طوری که می‌توان او را پایه‌گذار تنبک‌نوازی نوین دانست. تهرانی برای اولین بار نت‌نگاری برای تنبک را انجام داد. او اولین کتاب آموزش تنبک را با همکاری هوشنگ ظریف، مصطفی کمال پورتراب و حسین دهلوی به چاپ رساند. از آثار او می‌توان به کاست "ضرب آهنگ" (که در طرف اولش صدای لوکوموتیو را با تنبک ایجاد کرده و در طرف دوم قطعۀ زرد ملیجه را با سنتور فرامرز پایور اجرا نموده است.) و کاست "ضرب اصول" (حاصل همکاری پایور با او) اشاره کرد. علاوه بر این آلبومها و قطعات معدود دیگری از اجراهای حسین تهرانی با سنتور پایور، تار و ویولن ابوالحسن صبا و تار جلیل شهناز در دست است.