کهن الگو
کُهَنْ‌الگو (archetype)
(یا: صورت ازلی) در نقد ادبی، تصویر یا شخصیت یا وضعی که همچون الگویی ازلی در ادبیات تکرار می‌شود و به‌سبب شکل ثابتش مفهوم یا موقعیتی جهان‌شمول به‌خود می‌گیرد. ریشۀ این اصطلاح آرختیپوس یونانی به‌معنی الگوی نخستین است. منتقدان ادبی آن را از تألیفات کارل یونگ[۱] روان‌شناس برگرفتند که در نظریه‌اش با عنوان «ناخودآگاه جمعی[۲]» آن را به‌کار برد. او معتقد بود که تجارب بشری دارای نوعی رمزگذاری ژنتیک است و نسل به نسل منتقل می‌گردد. در نقد ادبی نتیجه‌گیری می‌شود که این الگوهای تصویری و موقعیت‌های ازلی در نویسنده و خواننده احساسات مشابهی برمی‌انگیزند. بهشت و دوزخ ، زندگی و مرگ، جاودانگی و ازدواج از کهن‌الگوها هستند.