نانک (۱۴۶۹م ـ ح ۱۵۳۹)

نانَک (۱۴۶۹م ـ ح ۱۵۳۹)(Nanak)

گوروی هندی، مؤسس آیین سیک، مبتنی‌بر اعتقاد به یگانگی خدا و برابری همۀ انسان‌ها. نانک سخت مخالف تقسیم‌بندی‌های طبقاتی بود. تحت تأثیر شدید تصوف اسلامی راه رهایی از چرخۀ باززایی‌ها در آیین هندو و تقسیم‌بندی‌های طبقاتی در جامعۀ هند را مراقبۀ خالصانه بر نام خدا دانست. نانک به‌منزلۀ شاخص‌ترین چهره در میان ده پیشوایی سیک‌ها (معلمین دینی) مورد احترام آنان است. در ۵۰ سالگی، پس از سال‌ها سفر و تدریس، شهری جدید به‌نام کَرتارپور را در پنجاب بنا کرد و شاگردان و مریدان او در آن سکنی گزیدند. نانک، در بستر مرگ، یکی از یارانش را به‌نام لِهنا جانشین خود خواند و او را اَنگَد (پارۀ تن من) نامید. نانک در حوالی لاهور پنجاب در خانواده‌ای هندومذهب و در ناحیه‌ای به‌دنیا آمد که جمعیت هندو و مسلمانش ناسازگاری شدید با یکدیگر داشتند، همچون پدرش تعلیم حسابداری دید، ولی به امور مذهبی و اجتماعی دل بست و زندگی سراسر نیایش و مراقبه‌ای درپیش گرفت. تقریباً در ۳۰سالگی، روزی در رودخانه‌ای استحمام می‌کرد که حال غریبی به او دست داد و احساس کرد خدا او را به جوار خود برده و «اَمریت» (آب شیرین) به او نوشانده و با او سخن گفته است. چون غیبت او به درازا کشید پنداشتند که غرق شده است؛ اما پس از سه روز برگشت. پیش از استقرار در کرتارپور، به گرداگرد هند و دیگر کشورها سفر کرد و پیام برابری همۀ آدمیان را، قطع‌نظر از مولد و طبقه و جنس یا دین، موعظه کرد. تعلیم داد که خدا یکی است، به هر نامی که در هر دینی بخوانندش، و غایت همگان فنای در وجود اوست و انسان باید زندگی را وقف خدمت به دیگران کند.

 

---