گامبیا
گامْبیا (Gambia)
| گامبیا | |
|---|---|
| نام فارسی | گامْبیا |
| نام لاتین | Gambia |
| نظام سیاسی | نظام چندحزبی و یک مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | ۱,۷۲۸,۰۰۰ نفر |
| موقعیت | افریقای غربی |
| پایتخت | بانجول |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۱۶۱.۶ |
| شهرهای اصلی | بریکاما، مانساکونکو، سِرِکوندا، فارافنی |
| زبان | انگلیسی |
| گروه‌های قومی | گامبیایی‌ها |
| دین | اسلام |
| مساحت (کیلومتر مربع) | ۱۰,۶۸۹ |
موقعیت. کشور گامبیا که بخشی از درۀ رودخانۀ گامبیا را شامل می شود، در افریقای غربی و در درون‌بوم کشور سنگال جای دارد. مساحت این سرزمین ۱۰,۶۸۹ کیلومتر مربع است و پایتخت آن شهر بانجول[۱] است.
سیمای طبیعی. این سرزمین، که نام آن از رود گامبیا[۲] گرفته شده، نوار باریک و طویلی است که بخش پایانی رود گامبیا از شرق به غرب در آن جریان دارد. عرض این کشور حداکثر ۲۰ کیلومتر (۱۰ کیلومتر از هر طرف رودخانه) است و درازای آن به حدود ۳۲۰ کیلومتر بالغ می‌شود. درازای رود گامبیا کلاً ۱,۱۲۶ کیلومتر است و بخشی که در کشور گامبیا جریان دارد، قابل کشتی‌رانی است. این کشور از شمال، شرق، و جنوب به کشور سنگال و از غرب به اقیانوس اطلس محدود است. رود گامبیا در دشت نسبتاً همواری جریان دارد و اطراف آن را تپه‌های کوتاه و شنزارهای چندی فراگرفته است. اقلیم گامبیا گرم و مرطوب است و دارای دو فصل خشک و پرباران است. فصل خشک گامبیا از آبان تا اردیبهشت و فصل بارانی آن از تیرماه تا مهرماه به طول می‌انجامد. میانگین بارندگی سالانۀ گامبیا ۱,۲۹۵ میلی‌متر است و میانگین دمای سالانۀ آن از ۲۲.۸ درجۀ سانتی‌گراد تا ۲۶.۷ درجۀ سانتی‌گراد در تغییر است. اراضی گامبیا پوشیده از جنگل و علفزارهایی است که بخش‌هایی در آن به مرور پاک‌سازی و به کشتزارهای بادام زمینی تبدیل شده‌اند. جانوران وحشی نواحی اطراف به سوی رود گامبیا جذب شده اند و حیات وحش آن را که از ببر، پلنگ، آهوی افریقایی، بز‌کوهی، انواع میمون، تمساح، اسب آبی، و پرندگان زیبا تشکیل یافته است، پدید آورده‌اند. همۀ شهرهای گامبیا در کنار رودخانۀ گامبیا قرار دارند و مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از بریکاما[۳]، مانساکونکو[۴]، سِرِکوندا[۵]، و فارافنی[۶].
اقتصاد. بادام‌زمینی عمده‌ترین فرآوردۀ صادراتی کشور گامبیا را تشکیل می‌دهد و حدود نیمی از اقتصاد این کشور به آن وابسته است؛ غلات، برنج، و سبزیجات نیز از دیگر فرآورده‌های آن محسوب می‌شوند. صنعت گردشگری این سرزمین نیز آیندۀ امیدوارکننده‌ای را نوید می‌دهد. این کشور از نظر منابع زیرزمینی چندان غنی نیست و کانی‌های آن به خاک چینی و قلع و صنایع آن به تولید مواد غذایی، منسوجات، و مواد شیمیایی منحصر است.حکومت و سیاست. جمهوری گامبیا دارای نظام چندحزبی و یک مجلس قانون‌گذاری با نام مجلس ملی است. رئیس‌جمهور کشور را مردم برای یک دورۀ پنج‌سالۀ تمدیدپذیر انتخاب می‌کنند و او معاون خویش را برمی‌گزیند و مسئولیت اجرایی و تشکیل هیئت دولت را به وی محول می‌سازد. مجلس ملی گامبیا ۵۱ عضو دارد که ۳۶ تن از آنان را مردم و هشت تن دیگر را رئیس‌جمهور انتخاب می‌کند.مردم و تاریخ. جمعیت این کشور حدود ۱,۷۲۸,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۱۶۱.۶ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. ۹۹ درصد از جمعیت مزبور را گامبیایی‌ها تشکیل می‌دهند و ۹۰ درصد از آنان مسلمان‌اند. حدود ۷۴ درصد از جمعیت گامبیا روستانشین و زبان رسمی آنان انگلیسی است. رشد سالانۀ جمعیت گامبیا ۲.۸ درصد و میانگین امید به زندگی آنان ۵۳ سال است و حدود ۳۶ درصد از مردم آن باسوادند. اقوام مالینکه[۷]، فولانی[۸]، و ولوف[۹] در قرن ۱۳م در این سرزمین ساکن شدند. پرتغالی‌ها در اواسط قرن ۱۵ به سرزمین مزبور وارد شدند و داد‌و‌ستد و تجارت دهانۀ رودخانۀ گامبیا را به‌دست گرفتند. انگلیسی‌ها در ۱۶۱۸ همۀ حقوق ازجمله داد‌و‌ستد و تجارت گامبیا را از پرتغالی‌ها خریداری کردند و سال‌ها به تجارت و خرید و فروش برده پرداختند. آیین اسلام در قرن ۱۹ در گامبیا اشاعه یافت و مسلمانان بسیاری از نواحی مختلف افریقا به گامبیا مهاجرت کردند. با منسوخ شدن برده‌داری، بازار گامبیا که بیشتر بر خرید‌و‌فروش برده استوار بود، کساد شد، اما به‌سبب این‌که از لحاظ جغرافیایی موقعیت خاصی داشت و به سان نیزه‌ای به درون سنگال (مستعمرۀ فرانسه) فرورفته بود، مورد توجه قرار گرفت. پیمان ۱۸۸۹ بین فرانسه و انگلستان، مالکیت انگلستان را بر گامبیا رسمیت بخشید. با پایان یافتن جنگ جهانی دوم بسیاری از کشورهای افریقایی به کسب استقلال نایل آمدند، ولی گامبیا تا ۱۹۶۳ همچنان به حال خود باقی ماند؛ در آن سال به خودگردانی داخلی دست یافت و در ۱۹۶۵ به استقلال کامل رسید و به یکی از اعضای جامعۀ ملل مشترک‌المنافع بریتانیا تبدیل شد.