نبرد لیوکترا
نبرد لئوکْترا (Battle of Leuctra)
پیروزی مردم تب[۱] بر اسپارت[۲]ها در ژوئیۀ ۳۷۱پ‌م، در لئوکترا، واقع در جنوب غربی تب (تیوای[۳] کنونی در یونان). این پیروزی به سلطۀ ۳۰ سالۀ اسپارت بر یونان پایان داد و تبی‌ها بر دولت یونان تسلط یافتند. در این جنگ، اِپامی‌نونداس[۴]، فرمانده تبی، برای نخستین‌بار تدابیر جنگی ابداعی خود را به‌‌کار برد؛ تدابیری که سرآغازی بر رزم‌آرایی معروف فالانکس[۵] بود، که بعدها فیلیپ مقدونی[۶] و پس از او اسکندر مقدونی با موفقیت گسترش دادند. تا زمان اِپامی‌نونداس، سربازان پیادۀ دو طرف همواره در دو صف طولانی روبه‌روی هم قرار می‌گرفتند و با یکدیگر می‌جنگیدند؛ اما اِپامی‌نونداس شماری از سربازانش را در نقطه‌ای از صف به‌شکل گوه‌ای متشکل از ۵۰ سرباز آرایش داد. او از این برتری موضعی برای نفوذ در صف اسپارتها استفاده کرد؛ وقتی اسپارتها، از جایی دیگر، صف خود را ترک کردند تا به‌کمک نیروهای تحت فشار خود در آن نقطه بشتابند، بقیۀ تبی‌ها به صفوف آشفتۀ آنان یورش بردند و بیش از ۱۰۰۰ اسپارتی را کشتند.