نژادپرستی
نژادپرستی (racism)
هرگونه نظریه یا آموزه‌ای مبتنی‌بر فرض ویژگی‌های فیزیکی موروثی، از قبیل رنگ پوست، خصوصیات چهره، بافت مو، و جز این‌ها، همچون ویژگی‌هایی تعیین‌کنندۀ الگوهای رفتاری، خصوصیات شخصیتی، یا توانایی‌های فکری. در عمل، نژادپرستی به‌صورت ادعای برتری برخی از نژادهای انسانی بر نژادهای دیگر بروز می‌کند (← نژاد) از مصاديق بارز آن صهيونيسم است که به برتري نژاد يهود باور دارد. نژادپرستی، که نوعی سوء استفاده از مفهوم تفاوت‌های بشری است، باعث بروز تعصب و تبعیض در میان گروه‌ها در بسیاری از بخش‌های جهان شده است. نژادپرستی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن ۲۰ در اروپا و امریکا ایدئولوژی رایجی بود. نظریه‌های نژادپرستانه دربارۀ برتری مفروض جسمی یا فکری را آرتور دوگوبینو[۱] و هیوستون استوارت چیمبرلین[۲] مطرح کردند؛ این دو بر برتری نژاد افسانه‌ای شمالی اروپا یا آریایی‌ها پای می‌فشردند. آلمان نازی در دورۀ حکومت آدولف هیتلر سیاست ریشه‌کن‌کردن یهودیان و دیگر غیرآریایی‌ها را بر همین نظریۀ برتری نژادی و مفهوم منتج از آن، یعنی خلوص نژادی، مبتنی کرد. نژادپرستی، به مفهوم یک ایدئولوژی، از دهۀ ۱۹۴۰ در حال افول بوده است، اگرچه در برخی از کشورها چون افریقای جنوبی تا مدت‌ها از سوی رهبران سیاسی پشتیبانی و تأیید شد. بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی معتقدند که حتی در جوامعی که تبعیض آشکار وجود ندارد، نژادپرستی در ناخودآگاه بسیاری از مردم و جوامع حضور دارد. این امر بر پایۀ تصور قالبی[۳] یا پیش انگاشت موجود در خصوص گروه‌های قومی متفاوت استوار است که لطماتی هم برای افراد (اعم از مرتکب و قربانی) و هم برای جوامع در کل، به‌بار خواهد آورد. نیز ← قومیت[۴]