استنتاج

اِستِنتاج (deduction)

از روش‌های استدلال منطقی و در عین حال نتیجۀ حاصل از این روش. استنتاج روشی برای اثبات است که همیشه بر مجموعه‌ای از فرض‌های بنیانی (اصول بدیهی یا فرض‌های اولیه) استوار است. مثلاً روش استنتاجی می‌تواند برای اثبات نتایج قوانین جبری و قضایای هندسی به‌کار رود. اما همۀ روش‌های اثبات، استنتاجی نیستند. گزاره را می‌توان با روش استقرایی نیز تأیید کرد؛ در این روش از نمونه‌ها و موارد صدق متعددی برای اخذ حقیقتی کلی استفاده می‌شود. نتایج روش استقرا همیشه صادق نیستند (مثلاً حکم به سخت‌بودن همۀ فلزات از مشاهدۀ سختی بسیاری از فلزات) اما همۀ نتایج حاصل از روش قیاسی باید به شرط صحت مفروضات‌شان صادق باشند. در هر حیطه‌ای از معرفت که دارای مجموعه‌ای از فرض‌های بنیانی است، روش استنتاج قیاسی برای کشف حداکثر نتایج ممکن به‌کار می‌رود. اگر بعضی از نتایج با مشاهدات سازگار نباشد، تجدیدنظر در فرض‌ها برای سازگارکردن نتایج نظری با مشاهدات لازم می‌آید.

 

---