سباعی، مصطفی (حمص ۱۹۱۵ـ ۱۹۶۴)
سِباعی، مصطفی (حمص ۱۹۱۵ـ ۱۹۶۴) (al-Siba'I, Mustafa)
| مصطفی سِباعی | |
|---|---|
| زادروز |
حمص ۱۹۱۵م |
| درگذشت | 1964م |
| ملیت | سوریه ای |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشنامۀ دکتری شریعت (فقه) از دانشگاه الازهر |
| شغل و تخصص اصلی | مبارز سیاسی |
| آثار | سوسیالیسم اسلامی، زن میان فقه و حقوق، احوال شخصیه |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
سوسیالیست اسلام‌گرای سوری و مؤسس اخوان‌المسلمین در سوریه. در خانواده‌ای که عالمان دینی فراوانی از آن برخاستند، به‌دنیا آمد. دروس مقدماتی دینی را در شهر خود فرا گرفت و در هجده سالگی به مصر رفت. در دانشگاه الازهر مشغول تحصیل شد و هم‌زمان با اخوان‌المسلمین مصر همکاری کرد و از نزدیکان حسن‌البنا، بنیاد‌گذار اخوان‌المسلمین مصر، شد. در ۱۹۳۴م، به‌سبب مشارکت در تظاهراتی که علیه بریتانیایی‌ها در مصر به راه افتاد زندانی شد. در ۱۹۴۰م، بریتانیایی‌ها وی را به اقامت اجباری در اردوگاهی در فلسطین فرستادند و پس از آزادی در ۱۹۴۱م، انجمن «شباب محمد» (جوانان محمد) را تأسیس کرد، ولی بار دیگر فرانسوی‌ها او را به بیش از دو سال زندان محکوم کردند. در ۱۹۴۸م، فرماندهی گروهانی از اخوان‌المسلمین را در جنگ فلسطین برعهده داشت. در ۱۹۴۹م دانشنامۀ دکتری شریعت (فقه) را از دانشگاه الازهر گرفت و پس از بازگشت به کشورش، به تدریس در آموزشکده عربی اسلامی (المهدالعربی الاسلامی) مشغول شد و شاخۀ اخوان‌المسلمین را در سوریه پایه‌گذاری کرد و به نمایندگی از مردم دمشق وارد مجلس مؤسسان شد. با مقالات فراوانی که در نشریه‌های المنار، الشباب، المسلمون، و حضارةالاسلام به‌چاپ رساند، فعالیت مطبوعاتی گسترده‌ای در کارنامه‌اش ثبت کرد. در اواخر عمر فلج شد. سباعی را می‌توان از شخصیت‌‌های مشهور سوسیالیسم اسلامی دانست که نخستین‌بار مفهوم عدالت اجتماعی را از دل مفاهیم و اصول اسلام استخراج و استنباط کرد. چکیدۀ نظریۀ سوسیالیستی او این است: از آن‌رو که خدا مالک نهایی اشیاست، مالکیت انسان بر اشیا، در حقیقت امانتی از سوی خداست که تنها حق تصرف و بهره‌وری را به انسان می‌دهد. از این‌رو بر دولت لازم است که ابزارهای ضروری تولید را سازمان‌دهی کند و در حسن اجرای اصل تعامل اجتماعی نظارت و اشراف داشته باشد. تألیفات زیادی از او برجای مانده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از سوسیالیسم اسلامی، زن میان فقه و حقوق، احوال شخصیه، و جایگاه سنت در نظام حقوقی اسلام.