فوکو، لیون (۱۸۱۹ـ۱۸۶۸)

فوکو، لِئون (۱۸۱۹ـ۱۸۶۸)(Foucault, Leon)

فیزیک‌دان فرانسوی. با استفاده از حرکت آونگ، چرخش زمین به‌دور محورش (حرکت وضعی) را به‌اثبات رساند. همچنین، در ۱۸۵۲ ژیروسکوپ را اختراع کرد. در ۱۸۶۲، برای اولین‌بار اندازه‌گیری دقیق سرعت نور را عملی ساخت. فوکو نور و گرما را بررسی کرد، جریان‌های گردابی القاشده در قرص مسی در‌حال حرکت در میدان مغناطیسی را کشف کرد، پلاریزور یا قطبنده را اختراع کرد، و عملکرد قوس الکتریکی را بهبود بخشید. در ۱۸۶۰، رگولاتورهای بسیار خوبی ساخت که یکنواختی سرعت را در ماشین‌آلات محرک تأمین می‌کردند. این رگولاتورها در موتورهای تلسکوپ و ماشین‌های کارخانه‌ای به‌کار رفتند. فوکو در پاریس زاده شد و در آن‌جا درس خواند. در ۱۸۵۵، در مقام فیزیک‌دان در رصدخانۀ پاریس مشغول ‌کار شد. تا ۱۸۴۷، همکار آرمان فیزو بود. آن دو اولین عکس‌برداری‌های تفصیلی از سطح خورشید را در ۱۸۴۵ انجام دادند. در ۱۸۴۷، متوجه شدند که در گرمای تابش‌یافته از خورشید نیز تداخل پدید می‌آید و درنتیجه، گرمای تابشی نیز‌ مشابه موج عمل می‌کند. فوکو در ۱۸۵۰ موفق شد نشان دهد نور در هوا سریع‌تر از آب حرکت می‌کند و به این‌ترتیب، فیزو را شکست داد. این نکته همچنین تأیید نظریۀ موجی بود. با توجه به ثابت‌بودن وضعیت حرکت نوسانی آونگ نسبت‌ به محور زمین، در پایین پای آونگ به‌نظر می‌رسد که صفحۀ نوسان آونگ بر‌اثر چرخش زمین به‌کندی دوران می‌کند. در ۱۸۵۱، فوکو با آویختن آونگی از گنبد پانتئون در پاریس این وضعیت را به‌طرزی تماشایی نمایش داد. اختراع ژیروسکوپ درپی همین نمایش صورت گرفت، زیرا فوکو تشخیص داد هر جسم چرخانی به‌شیوۀ آونگ عمل می‌کند.

 

---