کلمبیا

کُلُمْبیا (Colombia)

کلمبیا
نام فارسی	کُلُمْبیا
نام لاتین	Colombia
نظام سیاسی	جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری
جمعیت	۴۶,۱۴۹,۰۰۰ نفر
موقعیت	شمال غربی امریکای جنوبی
پایتخت	سانتا فه بوگوتا
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع)	۴۰.۵
رشد سالانه (درصد)	۱.۶
شهرهای اصلی	بوگوتا، مدلین، بارانکیا، کالی، کارتاخِنا، تونخا، مونتِریا، پاستو، کوکوتا، بوکارامانگا و ایباگه
زبان	اسپانیایی
دین	مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع)	۱,۱۴۱,۷۵۰

برج ساعت، کارتاخنا، کلمبيا

برج ساعت، کارتاخنا، کلمبيا

برج ساعت، کارتاخنا، کلمبيا

موقعیت. جمهوری کلمبیا در شمال غربی امریکای جنوبی و در ساحل جنوبی دریای کارائیب جای دارد. از غرب به اقیانوس آرام و کشور پاناما، از شمال به دریای کارائیب، از شرق به کشورهای ونزوئلا و برزیل، و از جنوب به پرو و اکوادور محدود شده است. مساحت کلمبیا ۱,۱۴۱,۷۵۰ کیلومتر مربع و شهر سانتا فه بوگوتا پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. کشور کلمبیا را می‌توان به دو بخش کوهستان‌های غربی و پست‌بومان گیاه‌پوش شرقی تقسیم کرد: الف. کوهستان‌های غربی (آندهای کلمبیا) از سه رشته‌کوه موازیِ تقریباً شمالی جنوبی تشکیل شده است. غربی‌ترین رشته، که به موازات کرانه‌های اقیانوس آرام قرار دارد، به کوردیرا اکسیدنتال معروف است. رشتۀ مرکزی را، که مهم‌ترین رشته‌هاست، کوردیرا سانترال (کوردیرای مرکزی) می‌نامند و رشتۀ شرقی به کوردیرا اورینتال موسوم است. علاوه‌بر سه رشتۀ مزبور، رشتۀ دیگری با نام سیرا نوادا دِ سانتا مارتا در شمال کشور و به موازات ساحل دریای کارائیب وجود دارد که بلندترین نقطۀ کشور، پیکو کریستوبال کولون، با ارتفاع ۵,۷۹۵ متر در آن قرار دارد. چند آتشفشان در آندهای کلمبیا دیده می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها آتشفشان‌ نوادو دِل روئیس در کوردیرا سانترال (کوردیرای مرکزی) است. فوران آتشفشان مزبور در ۱۹۸۵ به جاری‌شدن گل‌های بسیار داغ و سوزان منجر شد و حدود ۲,۳۰۰ نفر کشته و ناپدید شدند. آتشفشان‌های اوئیلا، با ارتفاع ۵,۷۵۰ متر، و تولیما، با ارتفاع ۵,۲۱۵ متر، هر دو در کوردیرا سنترال قرار دارند. این آتشفشان‌ها و نیز آتشفشان‌های دیگری واقع در کوردیرا اوکسیدنتال، که بلندای بعضی از آن‌ها به ۳,۷۰۰ متر می‌رسد، بر فعال‌بودن پوستۀ زمین در کشور کلمبیا و وقوع زمین‌لرزه‌های شدید و ویرانگر گواهی می‌دهد. رشته‌کوه‌های کوردیرا اورینتال، که ارتفاع آن به حدود ۵,۵۰۰ متر ـ در کوه کوکویی ۵,۴۹۳ متر ـ بالغ می‌شود، برخلاف دو رشتۀ دیگر، آبادترین و پرجمعیت‌ترین ناحیۀ این کشور به‌شمار می‌آید و سه شهر بزرگ کلمبیا، بوگوتا، چیکین‌کیرا و سوگاموسو؛ در این منطقه قرار دارند. ب. پست‌بومان گیاه‌پوش شرقی که حدود سه‌پنجم از مساحت کشور را شامل می‌شود، از کوهپایه‌های کوردیرا اورینتال آغاز می‌شود و روبه شرق تا مرز کشورهای ونزوئلا و برزیل ادامه می‌یابد. سرزمین مزبور پست و بسیار گرم و شرجی است و جمعیت اندکی دارد که از علفزار یانوس در شمال و جنگل‌های سِلوا در جنوب تشکیل شده است. زهاب‌های یانوس به رودخانۀ اورینوکو می‌ریزند و زهاب‌های سلوا حوضۀ رود آمازون را تشکیل می‌دهند. کلمبیا سرزمین رودخانه‌های متعدد است. رود ماگدالنا، با درازای ۱,۵۴۰ کیلومتر، مهم‌ترین رود کلمبیاست که از درّۀ ژرف میان رشته‌کوه‌های کوردیرا سانترال (کوردیرای مرکزی) و کوردیرا اورینتال روبه شمال روان است و به دریای کارائیب می‌ریزد. رودخانۀ کائوکا، با ۱,۳۵۰ کیلومتر درازا، دومین رود مهم کلمبیاست که دو رشته‌کوه کوردیرا سانترال (کوردیرای مرکزی) و کوردیرا اکسیدنتال را ازهم جدا می‌کند و در ۳۲۰کیلومتری دریای کارائیب به رودخانۀ ماگدالنا می‌پیوندد. رودخانه‌های پوتومایو، در مرز پرو، کاکتا، آپاپوریس و گواویاره در ناحیۀ سلوا (حوضۀ آمازون) جریان دارند. رودهای تومو، آرائوکا و مِتا نیز حوضۀ یانوس را مشروب می‌کنند و به رودخانۀ اورینوکو می‌ریزند. کشور کلمبیا به ۳۳ دپارتمان (استان) تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از بوگوتا، مدلین، بارانکیا، کالی، کارتاخِنا، تونخا، مونتِریا، پاستو، کوکوتا، بوکارامانگا و ایباگه. اقلیم کلمبیا برحسب ارتفاع و موقعیت متفاوت و ترکیبی از اقلیم‌های استوایی و مدارگانی است. نواحی پست ساحلی و بستر دره‌های ژرف بسیار گرم و شرجی است. ارتفاعات بین ۵۰۰ تا ۲,۳۰۰ متر نیمه‌استوایی، مناطق با ارتفاع ۲,۳۰۰ تا ۳هزار متر معتدل، و ارتفاعات بالاتر سرد است و دمای آن بین سیزده تا هجده درجۀ سانتی‌گراد متغیر است. به‌طور متوسط ماه‌های اسفند تا اردیبهشت و نیز مهر و آبان پرباران‌ترین فصل کلمبیاست. میانگین دمای شهر بوگوتا در دی‌ماه بیست درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه نوزده درجۀ سانتی‌گراد و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۱,۰۵۲ میلی‌متر است. حدود نیمی از این کشور را جنگل فرا گرفته است و نواحی ساحلی و پست‌بومان گیاه‌پوش شرقی جنگل‌های انبوه دارند. تقریباً ۴۰ درصد از وسعت کلمبیا پوشیده از علفزارهای ساوانایی است؛ درختان کرنا و چندل، نارگیل، و نخل گیاهان ساحلی آن، و ماهون، بلوط، مقدس، گردو، سدر، کاج، بلسان (گل حنا) پوشش جنگلی آن را تشکیل می‌دهند. کلمبیا در میان کشورهای جهان بعد از برزیل دارای متنوع‌ترین محیط زیست است و شمار و تنوع پرندگان و پستانداران و حشرات آن در جهان بی‌نظیر است. شیر طلایی، بوزینه، پلنگ، گراز، و آهو حیات وحش این کشور را تشکیل می‌دهند.

اقتصاد. بخش خصوصی در اقتصاد کلمبیا فعال است و کشاورزی آن به‌سوی صنعتی‌شدن و مکانیزه‌شدن پیش می‌رود. اما فقط ۱.۷ درصد از اراضی قابل کشت این کشور به زراعت اختصاص یافته و گوناگونی محیط موجب تنوع فرآورده‌های کشاورزی شده است. موز، کاساوا، ذرت، سیب‌زمینی و قهوه از مهم‌ترین فرآورده‌های کشاورزی کلمبیاست. و کوکا و حشیش، که به‌صورت قاچاق کشت و توزیع می‌شوند، یکی از اقلام درآمدزای قاچاقچیان به‌شمار می‌آید. صنعت چوب این کشور بسیار پررونق است و حجم چوب‌های تولیدشده از جنگل‌های آن به ۱۸میلیون متر مکعب بالغ می‌شود. صید ماهی از آب‌های داخلی آن، به‌سبب آلودگی روزافزون رودخانه‌ها، روبه کاهش است و در آب‌های ساحلی نیز به مرحلۀ سوددهی نرسیده است. منابع معدنی این کشور تحت کنترل دولت قرار دارد و نفت و گاز طبیعی، زغال و کانی‌های فلزی از مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند. حدود ۶۵ درصد از نیروی الکتریسیتۀ کلمبیا به شیوۀ برقابی تولید می‌شود و ۳۵ درصد دیگر آن را نیروگاه‌های حرارتی تأمین می‌کنند. میزان تولید کل الکتریسیته این کشور به حدود ۵۰میلیارد کیلووات ساعت بالغ می‌شود و سرانۀ مصرفی آن حدود ۹۰۰ کیلووات ساعت است. صنایع کلمبیا تحت حمایت دولت قرار دارند و فولاد، سیمان، خودرو، ماشین‌آلات، شکر و نوشابه از فرآورده‌های صنعتی این کشورند. گردشگری نیز یکی از منابع درآمد کلمبیاست و عایدات آن حدود یک میلیارد دلار است.حکومت و سیاست. نوع حکومت کلمبیا جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری است. ۱۶۵ عضو مجلس نمایندگان و ۱۰۲ عضو مجلس سنا را مردم برای مدت چهار سال برمی‌گزینند. رئیس‌جمهور کشور را نیز، که دارای مسئولیت اجرایی است، مردم برای یک دورۀ چهارساله انتخاب می‌کنند.مردم و تاریخ. جمعیت کلمبیا حدود ۴۶,۱۴۹,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۴۰.۵ نفر در هر کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱.۶ درصد است و مِستیسوها ۵۸ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۹۵ درصد از مردم کشور مذکور مسیحی کاتولیک‌اند و ۷۲ درصد از آنان در شهرها زندگی می‌کنند. زبان رسمی کلمبیا اسپانیایی است. چیب‌چاها قدیمی‌ترین اقوام کلمبیا بودند که در آغاز قرن ۱۶م مغلوب اسپانیایی‌ها شدند و سرزمینشان را ازدست دادند. اسپانیایی‌ها در ۱۷۱۸ شهر بوگوتا را بنا نهادند و آن‌جا را به پایتختی نایب‌السلطنۀ نیوگرانادا (غرناطۀ جدید) برگزیدند. کلمبیا پس از شکست نیروهای استعمارگر اسپانیا در ۱۸۱۹ به استقلال رسید و تا ۱۸۳۰ بخشی از جمهوری گران کلمبیا (کلمبیای بزرگ) که به‌وسیلۀ سیمون بولیوار تأسیس شده بود، محسوب می‌شد. کلمبیا از ۱۸۳۰ تا آغاز قرن ۲۰ گرفتار جنگ‌های داخلی بود که به مرگ صدها تن و خسارت و ویرانی بسیار منجر شد. خالی‌شدن چاه‌های نفت کلمبیا، که امریکایی‌ها از آن‌ها بهره‌برداری می‌کردند، بر مشکلات و دشواری‌های اقتصادی و اجتماعی کلمبیای پس از استقلال افزود. اغتشاش‌ها و ناآرامی‌های داخلی و نابسامانی‌هایی که از تاریخ استقلال کشور تاکنون کمابیش باقی است، هنوز برطرف نشده و دولت‌ها را با عملیات انقلابی و چریکی و فعالیت‌های غیرقانونی قاچاقچیان مواد مخدر و ترور شخصیت‌ها روبه‌رو کرده است.

 

---