قوش
قوش (falcon)
هر یک از پرندگان شکاری، متعلق به جنس Falco، خانوادۀ بازیان[۱]، راستۀ شاهین‌سانان[۲]. قوش‌ها کوچک‌ترین قرقی‌هایند و اندازۀ آن‌ها از پانزده تا ۶۰ سانتی‌متر متغیر است. منقاری کوتاه و خیمده، با یک دندان در آرواره دارند. بال‌های این پرندگان بلند و نوک‌تیز، و پنجه‌هایشان کشیده است. قوش‌ها در نقاط مرتفع آشیانه می‌سازند و طعمۀ خود را حین پرواز، و بر اثر ضربۀ حاصل از فرود با سرعت زیاد می‌کشند. قوش معمولی[۳] و دلیجه[۴] هم در این گروه قرار دارند. قوش معمولی Falco peregrinus، طولی حدود ۵۰ سانتی‌متر دارد. این جانور پس از آن که در امریکای شمالی و بریتانیا به‌علت استفاده از حشره‌کش‌ها و شکار به‌دست پرنده‌بازان شکارچی و کلکسیونرهای تخم پرندگان به مرز انقراض رسید، جمعیت خود را بازسازی کرده است. سرعت این جانور هنگام حمله به شکار ۲۴۰ کیلومتر در ساعت، و در نتیجه سریع‌ترین موجود زندۀ جهان است. سایر قوش‌ها عبارت‌اند از لیل[۵] Falco subbuteo، ترمتای[۶] Folco columbarius، دلیجه Falco tinnunculus، لاچین Falco biarmicus، و بالابان Falco cherrug. لیل و ترمتای حدود ۳۰ سانتی‌متر طول دارند، پشت آن‌ها به رنگ آبی درخشان و شکم آن‌ها قرمز رنگ است. این پرندگان در بیشه‌ها و دشت‌ها آشیانه می‌سازند. دلیجه کمی بیش از ۳۰ سانتی‌متر طول دارد، سر و دمش خاکستری، پشتش بلوطی کم‌رنگ، و دارای خال‌های سیاه است. از جنس Falco در ایران یازده گونه یافت می‌شود که با نام‌های دلیجه (دو گونه)، ترمتای (چهار گونه)، لیل، لاچین، بالابان، بحری، و شاهین شناخته می‌شوند. این پرندگان شکارچیان ماهری‌اند. شکار این پرندگان تهدیدی برای این ثروت ملی است.