جفرسون، تامس (۱۷۴۳ـ۱۸۲۶)

جِفِرْسون، تامِس (۱۷۴۳ـ۱۸۲۶)(Jefferson, Thomas)

جِفِرْسون، تامِس

تامس جفرسون Thomas Jefferson
زادروز	ویرجینیا ۱۷۴۳م
درگذشت	۱۸۲۶م
ملیت	امریکایی
تحصیلات و محل تحصیل	وکالت در کالج ویلیام و مری
شغل و تخصص اصلی	دولتمرد
آثار	نگرشی بر حقوق امریکا (۱۷۷۴)
گروه مقاله	تاریخ جهان

سومین رئیس‌جمهور امریکا (۱۸۰۱ـ۱۸۰۹)، بنیادگذار حزب جمهوری‌خواه ـ دموکرات. نگرشی بر حقوق امریکا (۱۷۷۴) را منتشر کرد و، در مقام عضو کنگره‌های مهاجران (۱۷۷۵ـ۱۷۷۶)، تا حدود زیادی مسئول تهیۀ پیش‌نویس اعلامیۀ استقلال بود. فرماندار ویرجینیا (۱۷۷۹ـ۱۷۸۱)، سفیر امریکا در پاریس (۱۷۸۵ـ۱۷۸۹)، وزیر امور خارجه (۱۷۸۹ـ۱۷۹۳) و معاون رئیس‌جمهور (۱۷۹۷ـ۱۸۰۱) بود. جفرسون در خانواده‌ای ثروتمند در ویرجینیا زاده شد؛ در کالج ویلیام و مری درس خواند و وکیل شد. به موسیقی، نقاشی، معماری، و علوم طبیعی علاقه داشت؛ نمایندۀ روشنگری قرن ۱۸ بود. ساختمان کاپیتول، در ریچموندِ ویرجینیا (۱۷۸۵ـ۱۸۰۹)، و دانشگاه ویرجینیا، در شارلوتسویل، را (گشایش ۱۸۲۵) طراحی کرد. فلسفۀ سیاسیِ دموکراسی مبتنی بر زمین‌داری او مسئولیت حمایت از فضیلت جمهوری امریکا را عمدتاً بر‌عهدۀ کشاورزانِ مستقل قرار می‌داد. شگفت آن‌که، دو دورۀ ریاست جمهوری او با اتخاذ برخی از عقاید رقیبان سیاسی‌اش، فدرالیستها، همراه بود. لویزیانا را از دولت فرانسه خرید. در ۱۸۰۴ پایتخت را از فیلادلفیا به واشینگتن دی‌سی منتقل کرد و نخستین رئیس‌‌جمهور امریکاست که در این شهر زندگی کرد. پس از حملۀ انگلیسی‌ها به واشینگتن دی‌سی و سوزاندن کاپیتول، مجموعۀ کتابخانۀ شخصی خود را به کنگره اهدا کرد که هستۀ اوّلیه مجموعۀ کتابخانۀ کنگرۀ امریکا شد. در ژانویۀ ۲۰۰۰، بنیاد یادوارۀ تامس جفرسون اعلام کرد که آزمایش‌های دی ان ای انجام‌شده بر روی اولاد سالی همینگز، بردۀ جفرسون، نشان می‌دهد که به احتمال قوی جفرسون پدر دست‌کم یک و شاید هر شش فرزند او بوده است؛ این امر در تضاد با مخالفت جفرسون با برده‌داری است. جفرسون حامی انقلاب فرانسه بود و چهار سال را در فرانسه گذراند و از طریق جیمز مدیسون، متحدش،‌ پیشنهادهایی را برای کنوانسیون قانون اساسی می‌فرستاد. در بازگشت به صحنۀ سیاسی، به مبارزه‌اش با اَلگزاندر همیلتون ادامه داد، که عقایدش نسبت به امریکا در تضاد کامل با گرایش‌های روستایی و دموکراتیک او بود. جفرسون به استقرار پایتخت امریکا (واشینگتن دی‌سی کنونی) بر ساحل رود پوتومک کمک کرد و نخستین رئیس‌جمهوری بود که مراسم معرفی‌اش در آن‌جا برگزار شد. از دستاوردهای مهم ریاست جمهوری او نظام املاک عمومی، لایحۀ حقوق بشر، و خرید لویزیانا بود.

---