مصالحه عربستان سعودی و یمن

مصالحه‌ی عربستان سعودی و یمن (1970)

توافقی سیاسی میان نظام جمهوری یمن و حکومت عربستان سعودی. پس از انقلاب 26 سپتامبر 1962 یمن، این کشور شاهد درگیری میان نیروهای انقلابی جمهوری‌خواه مورد حمایت مصر از یک سو و نیروهای وفادار به نظام پادشاهی سابق و مورد حمایت عربستان سعودی از سوی دیگر بود. جنگ داخلی میان این نیروها که به مدت هشت سال طول کشید سبب فرسایش توان یمنی‌ها و کاهش درآمد ملی و سست شدن پایه‌های امنیت ملی و یکپارچگی شد. سال 1970 شاهد پایان این جنگ مصیبت‌بار و بازگشت وحدت ملی به کشور یمن بود.

نیروهای سلطنت‌طلب دارای پایگاه‌هایی در داخل خاک سعودی بودند و دولت سعودی همه‌گونه امکانات مالی و تسلیحاتی و کارشناسی در اختیارشان می‌گذاشت. آنان پس از عقب‌نشینی نیروهای مصری از یمن در موقعیت روانی برتری قرار گرفتند و با تصرف بسیاری از مناطق و رسیدن به شهر صنعاء و محاصره‌ی این شهر که هفتادروز طول کشید به یک قدمی سرنگونی نظام جمهوری نوپا رسیدند. اما نیروهای جمهوری‌خواه در مقابل نیروهای سلطنت‌طلب وفادار به شاه فراری (امام احمد) مقاومتی سخت از خود نشان دادند و توانستند محاصره‌ی صنعاء را بشکنند و سلطنت‌طلب‌ها را به عقب برانند. پس از تارومار شدن نیروهای سلطنت‌طلب و عقب‌نشینی آنان از صنعاء چند اتفاق دیگر افتاد که بر روند اوضاع تأثیرگذار بود: از یک سو پیروزی جریان معتدل به رهبری رئیس موقت دولت (عبدالرحمن اریانی) بر جریان تندروی انقلابی در 1968م وزنه‌ی جریان معتدل را سنگین‌تر کرد. از دیگر سو جمال عبدالناصر پس از شکست در جنگ 1967 با اسرائیل نیروهایش را از یمن بیرون کشید و دیگر چالش مصر و سعودی بر سر نفوذ در منطقه فروکش کرده بود. همچنین پس از شکست سلطنت‌طلب‌ها که با کمک عربستان سعودی تا دروازه‌های صنعاء پیشروی کرده بودند، دیگر عربستان امیدی به بازگشت آنان نداشت. مردم یمن نیز از تداوم جنگ داخلی هشت ساله به ستوه آمده بودند. تشکیل اجلاس وزرای خارجه کشورهای اسلامی در عربستان سعودی در 1970 و مشارکت وزیر خارجه‌ی یمن (محسن عینی) که نخست‌وزیر هم بود در این اجلاس زمینه‌ساز مصالحه‌ی میان دو کشور شد. براساس این مصالحه‌نامه به جنگ نظامی و تبلیغاتی طرفین و کمک عربستان به سلطنت‌طلب‌ها پایان داده شد؛ رهبران سلطنت‌طلب‌ها به یمن بازگشتند و در قدرت سیاسی سهیم شدند؛ پایان نظام امامت (پادشاهی) زیدیه اعلام شد؛ عربستان سعودی دولت جمهوری یمن را به رسمیت شناخت و ساختمان سفارت یمن در ریاض را تسلیم دولت جمهوری یمن کرد و فصل جدیدی از همکاری میان دو کشور همسایه آغاز گردید.