مجرای گرمابی
مَجرای گرمابی (hydrothermal vent)
(یا: دودکش) شکافی در بستر اقیانوس[۱]. معمولاً ملازم پشته‌ای اقیانوسی[۲] است که از آن آبی داغ و غنی از مواد معدنی به داخل آب سرد اقیانوس جریان می‌یابد و توده‌ای غلیظ از مواد معلق ایجاد می‌کند. این توده‌ها، به‌نسبت میزان مواد معدنی موجود در آن‌ها، ممکن است تیره یا روشن باشند که دودکش‌های سفید و سیاه را می‌سازند. در برخی موارد آب شفاف است. آب دریا درخلال عبور از رسوبات و پوستۀ اقیانوسی[۳]، براثر وجود سنگ‌های داغ و ماگمای زیر آن‌ها گرم می‌شود و سپس، کانی‌های سنگ‌های داغ را حل می‌کند. آب به حدی داغ می‌شود که براثر افزایش شناوری از طریق مجرای گرمابی به اقیانوس باز می‌گردد. این آب با دمای ۶۰ درجه تا بیش از ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد، که در آن آب به‌سبب فشار اقیانوس روی آن هنوز مایع است، به آب‌های سرد اقیانوس برخورد می‌کند. براثر سردشدن ناگهانی، مواد معدنی محلول در آن جدا می‌شوند و به‌صورت مواد معلق درمی‌آیند. این مواد رسوب می‌کنند و متبلور می‌شوند و ساختمان کف‌چکه‌مانندی با نام دودکش به‌وجود می‌آید. آب غنی از مواد معدنی در اطراف دودکش[۴] محل مناسبی برای رشد باکتری‌های اولیه است. این باکتری‌ها برای تأمین انرژی به‌جای نور خورشید از مواد معدنی موجود در آب استفاده می‌کنند. در این ناحیه، جانوران عجیبی نیز زندگی می‌کنند. از آن جمله‌اند کرم‌هایی بزرگ به طول دو متر، دوکفه‌ای‌های بزرگ، و گونه‌هایی از خرچنگ، شقایق دریایی و میگو که در جای دیگری یافت نمی‌شوند.