مسافران
مسافران
فیلم بلند سینمایی ساخته‌ی بهرام بیضایی. بیضایی به عنوان کارگردان و نویسنده این فیلم را در سال 1370 ساخته و تدوینش نیز چون دیگر آثار بیضایی به عهده‌ی خود وی بوده است. این فیلم تحسین شده‌ی بیضایی که همواره از طرف منتقدان سینمایی و صاحب نظران به عنوان یکی از آثار شاخص تاریخ سینمای ایران ذکر می‌شود نخستین بار در دهمین دوره‌ی جشنواره‌ی فجر به نمایش درآمد. مسافران در این جشنواره با وجود نامزدی در 11 رشته نهایتا تنها توانست جایزه‌ی ویژه‌ی هیات داوران را به همراه 5 سیمرغ دیگر از آن خود کند. فیلم‌نامه‌ی این اثر در سال 1371 و پیش از نمایش گسترده‌ی فیلم توسط انتشارات روشنگران منتشر شده است. بیضایی پس از دریافت جایزه‌ی ویژه‌ی هیات داوران از جشنواره‌ی فیلم فجر، آن را به نشانه‌ی اعتراض به دفتر جشنواره پس فرستاد.
خلاصه‌ی داستان
مهتاب، خواهر ماهرخ، همراه شوهر و دو پسر خردسالش با یک سواری کرایه از شمال به سوی تهران راه می‌افتند تا آینه‌ی موروثی نوعروس خانواده را به جشن عروسی ماهرخ برسانند. در راه زنی روستایی با ایشان همسفر می‌شود، اما همگی در تصادف با یک نفتکش جان می‌سپارند. خبر به خانواده می‌رسد و عروسی به سوگواری تبدیل می‌شود. گزارش‌های پلیس اگرچه صحت تصادف و کشته شدن مسافران را نشان می‌دهد، نشانی از آینه‌ی موروثی پیدا نمی‌شود. در حالی که همه‌ی خانواده مرگ مسافران را پذیرفته‌اند، خانم بزرگ دل به سوگ نمی‌سپارد و چشم به راه می‌ماند تا مهتاب با آینه‌ی نوعروس از راه برسد. بر خلاف خواسته‌ی خانم بزرگ، سوگواری برگزار می‌شود و نزدیکانِ کشتگان، راننده‌ی نفتکش و شاگردش، مأموران و دیگران در مراسم شرکت می‌کنند؛ ولی ماهرخ با حالی پریشان با لباس سفید عروسی پیدا می‌شود. میان واکنش‌های متفاوت حاضران ناگهان مهتاب و دیگر مردگان با آینه‌ی موروثی از راه می‌رسند. بازتاب نور در آینه محفل آنان را غرق در روشنایی می‌کند. مهتاب آینه را به ماهرخ می‌سپارد تا عروسی برپا شود.
جوایز جشنواره‌ی فجر
جایزه‌ی ویژه‌ی هیات داوران برای مهارت تحسین‌برانگیز بیضایی در کارگردانی فیلم؛ سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌برداری (مهرداد فخیمی)؛ سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری (محمود سمّاک‌باشی)؛ سیمرغ بلورین بهترین هنرپیشه‌ی مرد نقش دوّم (مجید مظفّری)؛ سیمرغ بلورین بهترین هنرپیشه‌ی نقش دوّم زن (فاطمه معتمدآریا)؛ سیمرغ بلورین بهترین هنرپیشه‌ی نقش اوّل زن (جمیله شیخی).
عوامل فیلم
کارگردان: بهرام بیضایی
تهیه‌کننده: خسرو خسروی؛ بهرام بیضایی؛ عباس شیخ‌زاده؛ مجید رودیانی
نویسنده: بهرام بیضایی
بازیگران: جمیله شیخی؛ مژده شمسایی؛ هما روستا؛ فاطمه معتمدآریا؛ محبوبه بیات؛ فرخ‌لقا هوشمند؛ نیکو خردمند؛ جمشید اسماعیل‌خانی؛ آتیلا پسیانی؛ حمید امجد؛ مجید مظفری؛ عنایت بخشی؛ جهانگیر فروهر؛ هرمز هدایت؛ مهتاب نصیرپور؛ فریبرز عرب‌نیا؛ شهین علیزاده
فیلم‌بردار: مهرداد فخیمی
تدوین: بهرام بیضایی
موسیقی: بابک بیات
صدابردار: محمود سمّاک‌باشی
طراح صحنه و لباس: ایرج رامین‌فر