بورومینی، فرانچسکو (۱۵۹۹ـ۱۶۶۷)
بورّومینی، فِرانْچِسْکو (۱۵۹۹ـ۱۶۶۷)(Borromini, Francesco)
(نام اصلی: فرانچسکو کاستلّی) معمار ایتالیایی، در شیوۀ باروک[۱] زادۀ سوئیس. یکی از دو معمار بسیار مهم رُم در قرن ۱۷ بود (برنینی[۲] رقیب اصلی‌اش به‌شمار می‌‌رفت). طرح‌های برنینی متکلف و نمایشی بودند، اما بورّومینی که شاگردِ او بود، تعبیری غیرمتعارف و بی‌پیرایه از زبان کلاسیک[۳] معماری را به‌کار می‌بست. نبوغ وی در کلیساهای جامع سان کارلو آله کواترو فونتانه[۴] (۱۶۳۷ـ۱۶۴۱)، سنت ایوُ دِلا ساپی‌ینزا[۵] (۱۶۴۰ـ۱۶۴۳) و کلیسای کوچک سان فیلیپو نری[۶] (۱۶۳۸ـ۱۶۵۰) مشهود است. به‌سبب تلقّی زیرکانه و خلاف عرفش از فضا و نور شهرت یافت. طرح‌هایش به جای تناسبات انسانی، بیشتر بر اشکال هندسی مبتنی‌اند. بورّومینی نخست در میلان سنگ‌تراشی می‌کرد، و سپس در ۱۶۲۰ به رُم رفت. در ابتدا نزد کارلو مادرنو[۷] (۱۵۵۶ـ۱۶۲۹)، از خویشاوندان دور خود، در کلیسای سن‌پیِترو، و سپس به‌همراه برنینی روی کاخ باربرینی[۸] کار کرد. پس از درگذشتِ مادرنو، کار نزد برنینی را پی گرفت، و سرانجام بزرگ‌ترین رقیب او شد. طرح بسیار بدیع بورّومینی برای نمای کلیسای جامع سان کارلو آله کواترو فونتانه (۱۶۶۵ـ۱۶۶۷)که گنبدی بیضی‌شکل داشت، او را در سراسر اروپا مشهور کرد. طرح‌های بعدی‌اش عبارت‌بودند از سانتا آگنس[۹] در پیازا ناوُنا[۱۰] (۱۶۵۳ـ۱۶۵۷) و نمای کالژیو دی پروپاگاندا فیده[۱۱] (ح ۱۶۶۰)