وب 1
وب 1٫0: وب فقط خواندنی
وب 1، به وب فقط خواندی معروف است. در این وب فقط امکان جستجوی اطلاعات و خواندن آن وجود دارد و ارتباط در آن یک طرفه است. در این وب تعامل با کاربر و امکان تولید محتوا توسط کاربر، محدود است. این وب با استفاده از لینک‌ها، اطلاعات را به هم متصل می‌‌کند (شکل 1).
هر چند که باید ریشه‌های وب 1 را در کاربردهای نظامی و مراکز تحقیقاتی جستجو نمود، اما اگر فاز ابداع وب 1 را کنار بگذاریم، کسب و کارهایی که تمایل داشتند تا محتوای مد نظر آنها در هر زمان و در هر مکان قابل مشاهده باشد به رشد وب 1 کمک کرده‌اند. این شرکت‌ها، اطلاعات را در قالب وب تولید کرده و در وب سایت ها بارگذاری می‌کنند. سایت‌های جدید با استفاده از پیوند (link)، در سایت‌های پربازدید معرفی شده و با استفاده از موتورهای جستجو، امکان یافتن سایت‌های مرتبط با یک موضوع فراهم می‌شود. فروشگاه‌های اینترنتی اولیه که سعی می‌کنند کالا یا خدمتی را به مشتری احتمالی معرفی کنند و بیشتر شبیه بروشور الکترونیکی هستند، نسلی از وب سایت‌های وب 1 محسوب می‌شوند.
| رویکرد کلی: | ایجاد ارتباط بین اطلاعات |
| ویژگی‌ها: | استفاده از فناوری‌های پایه وب شامل پروتکل HTTP برای اتصال به وب سایت‌ها، زبان HTML برای ساخت صفحات وب و URL برای ساخت پیوند و متصل کردن صفحات وب |
| چالش‌ها: | صفحات ثابت و فقط قابل خواندن هستند.
محتوای ارائه شده فقط توسط انسان‌ها قابل درک است. اکثر با کلیک کردن بر روی یک لینک، کل صفحه دوباره بارگذاری می‌شود. مدیریت سایت شامل تغییر محتوا و مدیریت کاربران فقط توسط مدیر سایت ممکن است. |
دلایل گسترش وب
زبان و خط از عوامل مهم پیشرفت بشر در طول تاریخ بوده‌اند [1]. با افزایش استفاده کنندگان از یک زبان یا خط جدید، مجموعه تعاملی بزرگ‌تری از انسان‌ها شکل گرفته و تعامل بیشتر، سنجه‌های فردی و اجتماعی پایه همچون فرهنگ، سطح فکر، شعور اجتماعی و علم و دانش را رشد داده است. چنین روندی در طول تاریخ بارها تکرار شده و دگرگونی جوامع بشری را به دنبال داشته است. در قرن اخیر چنین دگرگونی‌هایی افزایش یافته و قله‌های بسامد تکامل به هم نزدیک‌تر شدهاند. اما در صدسال گذشته این دگرگونی‌ها به دلیل اختراع زبان یا خط طبیعی حادث نمی‌شوند بلکه این زبان‌ها و پروتکل‌های جدید دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند که قله‌های دگرگونی را شکل می‌دهند. طی سال‌های اخیر، پدیده‌های جدیدی به دنیا اضافه شدهاند که سنت دگرگونی توسعه برای آنها نیز در حال تکرار است که یکی از بارزترین و گسترده‌ترین نمونه‌های آن، اینترنت است. پدیده اینترنت زمانی شکل می‌گیرد که رایانه‌ها یاد می‌گیرند با یک زبان مشترک با یکدیگر سخن بگویند.
در این نوع از بلوغ، ماشین‌ها بر روی یک استاندارد یا زبان مشترک به توافق می‌رسند و به سرعت همه چیز عوض می‌شود. در موضوع اینترنت نیز پرتکل‌های ارتباطی TCP/IP در سال 1970 توسط Vint Cerf و Bob Kahn ایجاد می‌شود، طی 19سال، نسخه‌های متفاوتی از آن در شبکه‌های جزیره‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در سال 1989 استفاده از این پروتکل مورد اجماع جهانی قرار می‌گیرد و در فاصله کوتاهی پس از توافق بر سر رسمیت TCP/IP، میلیون‌ها کامپیوتر در سراسر دنیا توسط این پروتکل به هم متصل شده و پدیده‌ی وب ایجاد می‌شود. پدیده‌ای که اولین نسل آن‌را وب 1 می‌نامیم و از سال 1989 شروع شده و تا 2005 ادامه می‌یابد [2].
پایه‌های اصلی در توسعه فناوری وب
چنین توسعه‌ی گسترده‌ای به سه اصل و پایه اصلی نیازمند است. پایه اول، شبکه و زیرساخت ارتباطی بوده که برای وب، همان شبکه اینترنت است. پایه دوم، زبان مشترک تعامل است که در وب، زبان HTML و تا حدی زیادی هم زبان Java script این نقش را بازی می‌کنند. اما در شبکه اینترنت، علاوه بر موارد موفق و کاربران میلیاردی آن، بازیگران دیگری نیز وجود که در کنار هم، این شبکه بزرگ را شکل می‌دهند. به‌طور نمونه، روترها وظیفه مسیریابی و انتخاب خط انتقال داده را بر عهده دارند و یا DNSها، موظف هستند که یک URL همانند www.techmining.ir را به آدرس IP معادل آن یعنی 138.201.228.61 ترجمه کنند. بازیگران اینترنت، از طریق شبکه به یکدیگر متصل هستند و با زبان TCP/IP با هم سخن می‌گویند اما آنچه که باعث می‌شود شبکه اینترنت با کارایی مناسبی به فعالیت خود ادامه دهد، مدل‌های سنجشی است که میزان کارایی عناصر کلیدی همچون روترها، DNSها یا میزان ترافیک خطوط را پایش کرده و نقش متناسب با هر یک از بازیگران را مشخص می‌نماید. به بیان ساده و برای مثال، مقدار توان یک روتر برای انجام وظیفه خود با یک سیستم امتیاز دهی مشخص شده و متناسب با این امتیاز که در طول زمان متغیر است، ترافیک متناسبی نیز به روتر فرستاده می‌شود. ارسال ترافیک بیشتر باعث قفل شدن روتر شده و ارسال ترافیک کمتر، اتلاف منابع و عدم بهره برداری از ظرفیت خواهد بود.
مسئله مدل شهرت، راستی آزمایی و یک سوی بودن افزایش امتیازها در شبکه‌های اجتماعی نقد‌های بسیاری به دنبال داشته است. در اکثر شبکه‌های اجتماعی، معیار مشخصی برای امتیاز دادن به محتوای ارائه شده توسط کاربران وجود ندارد و محتوای ارائه شده توسط یک کاربر در نهایت با دو گزینه با مفهوم دوست داشتن یا دوست نداشتن، امتیاز دهی می‌شود. بدیهی است که این موضوع نسبی بوده و ممکن است یک محتوای نامناسب توسط کاربران هم سلیقه، امتیاز مثبتی بگیرد و از سوی دیگر، کاربران با امتیاز منفی بالا نیز مشهور می‌شوند. هر چند که گاهی مشخص نیست امتیازهای مثبت از کجا و چرا آمده است. این نقص باعث شده است تا مسئله اخلاق در وب، به یک چالش بزرگ تبدیل شود. در مقابل، مدل "قابلیت اعتماد به عملکرد" در شبکه اینترنت عملکردی کاملا موفق دارد. در این مدل بر اساس متغیرهای کاملا مشخص، توان روترهای مسیر سنجیده شده و مطابق با این توان، بهترین مسیرهای هدایت ترافیک در شبکه تعیین می‌شود. دلیل اصلی این موفقیت، ایجاد امکان اندازه‌گیری متغیرهای مهم در ساخت مدل است.
نظام‌های امتیازدهی
نمونه دیگر از نوع امتیازها، نظام امتیازدهی به تامین کنندگان و فروشندگان در فروشگاه‌های اینترنتی بزرگی است که با تعداد زیادی فروشنده دیگر همکاری دارند و این امتیاز برای شناسایی و جلوگیری از لطمه یک فروشنده بی‌تعهد به برند اصلی، محاسبه می‌شود. در فاصله سال‌های 2000 تا 2010، تعداد کنفرانس‌ها، کتاب‌ها و مقاله‌ها در حوزه مدل اعتماد در انواع مختلف شبکه توسط محققین چینی، چهار رقمی می‌شود و با مدل‌های ریاضی مختلفی، مسئله اعتماد و مدل شهرت بین اجزای شبکه‌های ارتباطی ارائه و پیاده‌سازی می‌شود [3][4][5].
یکی از دستاوردهای این تحقیقات، سایت غول پیکری مثل علی‌بابا[۱] می‌شود با ایجاد مدل پایش عملکرد ارائه کنندگان کالا و ایجاد فضای اعتماد، چنان کسب و کار خود را توسعه می‌دهد که در نیمه دوم سال 2020 رتبه ششم ارزشمندترین شرکت‌های دنیا را با کنار زدن facebook به خود اختصاص می‌دهد [6].
بدون وجود اعتماد، فعالیت شبکه به سرعت به هرج و مرج تبدیل شده یا شبکه غیر فعال می‌شود [5] به این معنا که هیچ یک از گره‌های شبکه، دلیلی برای ادامه برقراری ارتباط نمی‌بیند. پایه سوم در اینترنت مدل سنجش و پایش عملکرد اجزای مختلف است. این مدل سنجش کارایی، از نسل اول وب وجود داشته و تا کنون گسترش یافته‌است.
نتیجه گیری
روند توسعه فناوری نشان می‌دهد که سه عامل در ترکیب با یکدیگر توانسته‌اند مدلی کامل از یک شبکه پایدار را ارائه کنند. عامل اول زیرساخت ارتباطی است. منظور زیرساختی است که گره‌های شبکه در آن بتوانند به یکدیگر دسترسی داشته باشند. عامل دوم زبان تعامل است. در صورتی‌که تمام اجزای شبکه بتوانند با یک زبان مشترک ارتباط داشته‌باشند، سرعت رشد شبکه با شتاب زیادی افزایش می‌یابد. عامل سوم مدل سنجش عملکرد، قابلیت و شهرت است که آن‌را مدل اعتماد می‌نامیم. عدم وجود مدل سنجش و عدم پایش شبکه، در مدت کوتاهی باعث بروز هرج و مرج در شبکه شده و با افزایش ریسک عملیاتی، اعضای شبکه به تدریج آن‌را ترک می‌کنند. در وب، شبکه اینترنت نقش زیرساخت، زبان‌هایی همچون HTML و Java script زبان مشترک محسوب شده و قوانین سنجش عملکرد در شبکه زیرساخت اینترنت، عامل سوم محسوب در توسعه وب محسوب می‌شود. طی سال‌های اخیر مدل اعتماد در تجارت الکترونیک نیز تا حد قابل ملاحظه‌ای توسعه یافته و به همین نسبت نیز تجارت الکترونیک در وب را رونق بخشیده است.
| نسل | ویژگی بارز |
|---|---|
| وب 1 | وب فقط خواندنی |
| وب 2 | وب خواندن و نوشتن |
| وب 3 | وب خواندن، نوشتن، اجرا کردن |
| وب 4 | وب یادگیرنده |
| وب 5 | شبکه‌های مختلفی مرکب از المان‌های مجازی و غیر مجازی |
منابع
[1] A. Robinson, Writing and script: a very short introduction, vol. 208. Oxford University Press, 2009.
[2] N. Choudhury, “World wide web and its journey from web 1.0 to web 4.0,” Int. J. Comput. Sci. Inf. Technol., vol. 5, no. 6, pp. 8096–8100, 2014.
[3] Zhaoyu Liu, A. W. Joy, and R. A. Thompson, “A dynamic trust model for mobile ad hoc networks,” in Proceedings. 10th IEEE International Workshop on Future Trends of Distributed Computing Systems, 2004. FTDCS 2004., 2004, pp. 80–85, doi: 10.1109/FTDCS.2004.1316597.
[4] Y. Wang and J. Vassileva, “Bayesian network-based trust model,” in Proceedings IEEE/WIC International Conference on Web Intelligence (WI 2003), 2003, pp. 372–378, doi: 10.1109/WI.2003.1241218.
[5] Y. Zhang, H. Chen, and Z. Wu, “A social network-based trust model for the semantic web,” in International Conference on Autonomic and Trusted Computing, 2006, pp. 183–192.
[6] D. Price, “Alibaba overtakes Facebook as world’s sixth-most valuable company after shares soar by 10 per cent in Hong Kong.” .
- ↑ Alibaba.com