تاریخ تذکره های فارسی (کتاب)
تاریخ تذکره‌های فارسی (کتاب)
اثری در معرفی تذکره‌های فارسی، نوشته‌ی احمد_گلچین_معانی. کتاب در آخرین ویرایش و تغییرات مولف، شامل دوجلد و در مجموع بالغ بر 1770 صفحه می‌شود. نخستین بار در طی سال‌های 1348 تا 1350 توسط انتشارات دانشگاه تهران و در نوبت دوم (چاپی که اکنون در دست است) با ویرایش و افزوده‌هایی به همت کتابخانه‌ی سنایی (1363) چاپ و منتشر شده است.
کتاب بعد از مقدمه‌های کوتاهی (در هردو جلد) به صورت ترتیب الفبایی به معرفی تذکره‌های فارسی تا زمان مولف می‌پردازد. كتاب حاضر شامل دو بخش است: تذكره‌هاى فارسى و كتاب‌هايى كه فصلى از آنها در بيان احوال شاعران است. بخش اول، جلد نخست و قسمتى از جلد دوم را به خود اختصاص داده و در آن به معرفى تذكره‌هاى فارسى پرداخته شده است. اولين تذكره‌ی معرفی شده در این بخش آتش‌فشان (تأليف محمديعقوب خان اديب فراهى) و آخرين تذكره نيز کتابی است با عنوان يد بيضا (تأليف مير غلامعلى آزاد بلگرامى)؛ بخش دوم، دربردارنده‌ی تواريخ و كتبى است كه بخشى از آنها، در تراجم شعراست. اولين كتاب معرفى شده‌ی اين بخش آثارالصناديد (تأليف جوادالدوله عارف جنگ دكتر سيد احمد خان دهلوى) و آخرين اثر نيز يادگار بهادرى (تأليف بهادر سنگه شاه‌جهان‌آبادى) در تاريخ عمومى است.
در هر دو بخش کتاب ذکر این نکات لحاظ شده است: نام كتاب، نام مؤلف، تاريخ تأليف، سبب تأليف، روش نگارش، تعداد تراجم، اسامى صاحبان تراجم (در صورتى كه در فهرست‌ها منتشر نشده باشد)، مآخذ و منابع مؤلف درباره‌ی شعرا، ذكر اصالت تمام يا قسمتى از هر تذكره، نظر انتقادى درباره‌ی ارزش و اعتبار هر تذکره، بيان دقت نظر يا سهل‌انگارى تذكره‌نويسان در گزارش احوال شاعران با ذكر شواهدى از هر مورد، معرفى نسخه‌هاى خطى موجود در كتابخانه‌هاى عمومى و خصوصى ايران و ساير كشورهاى جهان با ذكر شماره و مشخصات هر نسخه، شرح احوال و منتخبات اشعار و ساير آثار تذكره‌نويسان. در مورد تذكره‌هايى كه به چاپ رسيده‌اند نيز محل، تاریخ و نوبت چاپ ذکر شده است.
در پایان جلد دوم تاریخ تذکره‌های فارسی، فهرست‌هایی به این شرح آمده است: فهرست الفبايى اسامى تذكره‌ها (به ترتيب قرن تأليف)؛ نام‌هاى كسان و خاندان‌ها؛ اسامى كتب و اماكن مذكور در متن.
این کتاب از لحاظ کتاب‌شناسی، تنها اثر تالیفی در نوع خود است و عمده‌ی ارزش کار گلچین معانی نیز در این مساله شناخته می‌شود.