کلانی

کَلانی (گویش)

 از گویش‌های استان فارس که مردم روستای قدیمی کلانی از توابع کوهمرۀ نودان، در 35 کیلومتری کازرون به آن تکلم می‌کنند. اهالی کلانی به دو گویش تاجیکی و لری حرف می‌زنند که گویش نخست همانند عبدویی است. اما گویش لری با تفاوت‌های در واژگان شبیه گویش لری ممسنی است. در این‌جا مشخصات گویش لُری کلانی بررسی می‌شود. تغییر و تبدیل‌های آوایی: در کلانی به /o/ تبدیل می‌شود مثل: tova «تابه»، oyna «آینه»؛ /-e/ پایانی به /-a/ تغییر می‌یابد: sina «سینه»، kisa «کیسه»، kuza «کوزه»؛ از موارد دیگر تبدیل /u/ به /i/ است در: tit «توت»، setin «ستون»، tanir «تنور»، mi «مو»، xin «خون»؛ تبدیل رشته‌های آوایی b/، /ab/ و /af/ به /ow/ در: ow «آب»، owla «آبله»، jurow «جوراب»، low «لب»، sow «شب»، tow «تب»، حذف /-t/ پایانی در das «است»، pus «پوست»، bis «بیست»؛ تبدیل خوشۀ صامتی /st/ به /ss/ در: xassa «خسته»، dass «دسته»، pesse «پسته»؛ تبدیل /-zd/ به /zz/ یا /z/ در yzza «یازده»، جابه‌جایی حروف میانی در tarjaba «تجربه»، sorfa «سفره»؛ تبدیل /b/ به /v/ در qavul «قبول»، tuvar «تبر»؛ تبدیل /r/ به /l/ در: kolk «کرک». ترتیب مضاف‌الیه و مضاف و نیز صفت و موصوف مثل فارسی است: نشانۀ جمع -al، -yal است: dusal «دوستان»، pella-l «پله‌ها»، نشانۀ مصدری -an است: umadan «آمدن» «چلاندن»؛ پیشوند فعلی در کلانی va- است: پیشوندهای صرفی برای گذشتۀ استمراری و حال اخباری فعل‌های لازم در کلانی i- است i-yumadom «آمدم»، iyam «می‌آیم». حال التزامی bi-ym «بیایم». اگر فعل دارای پیشوند مصدری باشد در آن صورت پیشوند صرفی قبل از پیشوند مزبور قرار می‌گیرد.  «iveysom «می‌ایستم». برخی از واژگان کلانی: koru «آرنج»، fat «ورم بیضه» kordak پیراهن [قس. korta خراسانی]، zozze «جوجه تیغی»، bard «سنگ» و zet «لج».