تاریخ و آگاهی طبقاتی

(عنوان انگلیسی کتاب: Geschichte und Klassenbewusstsein) کتابی در فلسفۀ تاریخ ماده‌باورانه، نوشتۀ جورج لوکاچ، به زبان آلمانی (منتشرشده در ۱۹۲۳). این مجموعۀ مقالات دورۀ جوانِ لوکاچ، که خود آن را بعدها بی‌اعتبار دانست، حکایت گذار او از ایدئالسیم هگلی به ماتریالیسم دیالکتیک است.

دیدگاه جبرباورانۀ لوکاچ در این اثر، انتقادات شدیدی را متوجه او کرد. بنانهادن آگاهی اجتماعیی بر بنیاد ماتریالیسم تاریخی جهان‌شمولی که چونان قوه‌ای طبیعی عمل می‌کند، از دیگر مواضعی است که انتقادات بسیاری را علیه لوکاچ، که در آن زمان مارکسیستی شناخته‌شده بود، برانگیخت. مقامات حزب کمونیست، وی را به سبب گرایش‌هایی که تجدیدنظرطلبانه‌شان می‌خواندند، محکوم کردند. به‌رغم اعتراف لوکاچ به بی‌اعتباربودن آرائش در این کتاب، تاریخ و آگاهی طبقاتی همواره از آثار مهم ادبیات مارکسیستی به شمار رفته است.

کتاب را محمدجعفر پوینده به فارسی برگردانده؛ نخستین بار در سال 1377 توسط نشر تجربه در 639 صفحه و پس از آن توسط ناشرانی مختلفی بارها تجدید چاپ شده است.