آشنایی با نقد ادبی (کتاب)

اثری پژوهشی از عبدالحسین زرین‌کوب. این کتاب در واق‍ع‌ م‍ق‍دم‍ه‌ای‌ ب‍ر ک‍ت‍اب‌ دو ج‍ل‍دی‌ "ن‍ق‍د ادب‍ی‌: ج‍س‍ت‍ج‍و در اص‍ول‌ و روشها و مباحث نقادی با بررسی در تاریخ نقد و نقادان" است که در اواخر دهه‌ی 1330 توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شده است. نخستین چاپ کتاب حاضر (که چکیده‌ای از کتاب ذکر شده است) در سال ‌ ۱۳۷۳ ت‍وس‍ط ان‍ت‍ش‍ارات‌ ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر ب‍ه‌ چ‍اپ‌ رس‍ی‍ده‌ و چاپ دومش با ویرایش و افزوده‌های مفصلی در سال بعد توسط انتشارات سخن منتشر شده. با استناد بر معرفی این کتاب در سایت انتشارات سخن، آخرین چاپ کتاب (نهم) در سال 1392 و در 510 صفحه صورت گرفته است.

آشنایی با نقد ادبی شامل هفت فصل است که در آنها درباره‌ی انواع نقد و اصول آ‌نها به تفصیل صحبت شده. این کتاب بخش‌هایی را هم به توضیح درباره‌ی تاریخ نقادی در ایران و موضوعاتی درباره‌ی تحول فکر انتقادی اختصاص داده است. توضیحاتِ مربوط به تاریخ نقادی گستره‌ی زمانی بیشتری را در برمی‌گیرد و درباره‌ی تاریخ نقد در دنیای کلاسیک یونان و روم، نقد عربی در دوره‌ی جاهلیت و نقادی در دوره‌ی پیدایش اسلام تا زمان معاصر سخن گفته شده‌است.

در این کتاب تعداد زیادی از مباحث و مسایل عمده‌ی نقد ادبی از جمله بحث‌های مربوط به سنت‌‌ها، تاثیر و نفود، و تقلید و ابداع را در ضمن مرور به تاریخ نقد ادبی بهتر می‌توان درك كرد. شیوه‌های نقد اجتماعی، روان‌شناسی، اخلاقی و زیبایی‌شناسی را در ره‌گذار مسیر تاریخ نقد و نقادی آسان‌تر می‌توان تجربه كرد و نظریه‌های تازه‌تر را هم كه مخصوصا به وسیله‌ی مدعیان نوجویی مورد تاكید بیش از حد معقول واقع شده است بهتر می‌توان از جریان تحول تاریخی اندیشه‌های انتقادی نتیجه گرفت یا ارزیابی کرد.

این کتاب بعد از یک فهرست تفصیلی، یادداشت [مقدمه‌ای بر چاپ این کتاب] و مقدمه [ای که از کتاب نقد ادبی: "جستجو در اصول و روش‌ها و..." اخذ شده] شامل 7 فصل و بخش فهرست‌ها و تعلیقات به این شرح می‌شود:

مقدمات و تعريفات نقد (شامل 17 مقاله)
ارزش‌ها و روش‌ها (15 مقاله)؛ مباحث و مسائل (9مقاله)
در يونان و روم: دنیای کلاسیک باستانی (19 مقاله)
عرب و اسلام (22 مقاله)
از گذشته‌ی ادبی ایران (34 مقاله)
ادب جدید ایران (8 مقاله)
فهرست‌ها و تعلیقات (الف- مآخذ عربی و فارسی، ب- به زبان‌های دیگر، ج- پیوست‌ها و افزوده‌ها).
علاوه بر این که کل این کتاب، با افزوده‌ها و اصلاحاتی، بخشی از کتاب دوجلدی نقد ادبی است، فصلی از این کتاب نیز (از گذشته‌ی ادبی ایران) عنوان کتاب دیگری از زرین‌کوب است که نخستین بار در سال 1375 توسط انتشارات الهدی منتشر شده و ارتباطی با مباحث کتاب حاضر ندارد.

در فصل هفتم کتاب آشنایی با نقد ادبی، وضعیت نقد ادبی معاصر ضمن مقالات مختصری درباره‌ی قبل از مشروطیت، ذکاءالملک فروغی، بعد از مشروطیت، بدیع‌الزمان فروزانفر، ملک‌الشعراء بهار، محمدعلی_فروغی، محمد_قزوینی و کسروی بررسی شده است.