آرامگاه شیخ محمد سیاهپوش
(یا: بقعۀ شیخ محمد سیاهپوش) بقعه‌ای تاریخی در تبریز، خیابان منجم، ایستگاه قره‌داش، کوچۀ علی سیاهپوش. بنا آرامگاه فردی معروف به شیخ محمد سیاهپوش، احیاناً از مریدان نوادگان شیخ صفی‌الدین اردبیلی، است. بقعه در زمان حیات شیخ محمد به عنوان خانقاه و زاویۀ او ساخته شده و پس از درگذشتش (به احتمال در اواسط سدۀ 10ق) مقبرۀ او شده است. بنا طی چند دهۀ اخیر به دلیل بی‌توجهی متولیان فرهنگی رو به تخریب گذاشته و هم‌اکنون نیز با وجود بسته بودن درش شکل بیغوله‌ای پیدا کرده است.
| آرامگاه شیخ محمد سیاهپوش | |
|---|---|
| نام فارسی | آرامگاه شیخ محمد سیاهپوش |
| کشور | ایران |
| استان | آذربایجان شرقی |
| نام‌های دیگر | بقعۀ شیخ محمد سیاهپوش |
| موقعیت | تبریز، خیابان منجم، ایستگاه قره‌داش، کوچۀ علی سیاهپوش |
| کاربری | فرهنگی |
| زمان ساخت | اواخر سدۀ 9 یا اوائل دهۀ 10ق |
مشخصات بنا
بنا دارای پلان چهارضلعی مربع از بیرون و هشت ضلعی از داخل است. در گوشه‌های کم‌عرض داخل بنا، راهرویی به اتاق‌های کوچک هشت ضلعی در زاویه تعبیه شده که بدین ترتیب، یک فضای بزرگ میانی و چهار فضای کوچک در گوشه‌ها به وجود آمده است. ضلع شمالی بقعه در امتداد کوچۀ مجاور قرار گرفته و دارای یک در ورودی کوتاه در ضلع شمال شرقی بناست و بقیۀ نمای آن را دو مغازه تشکیل می‌دهد. ضلع غربی، به ساختمان‌های مجاور چسبیده و جناح جنوبی و شرقی آن در صحن بقعه قرار گرفته است. ضلع جنوبی و شمالی ساختمان فاقد تزئینات هستند و تنها چند طاق‌نمای سادۀ آجری دارند. فضای داخلی به ابعاد 5 × 5 متر، در اصل به صورت مربع است که با ایجاد اضلاع کوچکی در زوایا، به هشت ضلعی تبدیل شده است. در زوایا اتاق‌های کوچک‌تری به صورت هشت‌ضلعی به اضلاع مساوی 1.5، قطر 2.80 و ارتفاع 3.30 متر ایجاد شده است. فضای میانی، توسط گنبد مدوری پوشش یافته است. گوشواره‌های بنا کاملاً پیشرفته بوده و با کاربندی‌های گچی تزئین شده است. خود گنبد به شکل دوپوش پیوسته با قوس بیضی است که پوشش داخلی آن با مقرنس‌های گچی زیبایی پوشیده و اطراف آن با تصویر بناهای مذهبی ایران نقاشی شده است. ارتفاع گنبد از کف، 6.60 متر است. در زیر بنا سردابه‌ای تعبیه شده که با 5 پله به آن می‌توان رفت. سردابه دارای فضایی به ابعاد 2.10 × 2.20 متر است که قبر سادۀ آجری شیخ در وسط آن قرار گرفته؛ سردابه فاقد هرگونه تزئین و مزار هم فاقد سنگ‌نوشته است.