گنبد سنگی حسن‌آباد (قزوین)
بنایی آرامگاهی در روستای حسن‌آباد قزوین. در گورستانی که بر روی تپه‌ای در سمت راست رودخانۀ شاهرود ایجاد شده، قرار دارد. دربارۀ تاریخ ساخت بنا اطلاع دقیقی در دست نیست، اما با توجه به شیوۀ معماری آن به نظر می‌رسد که مربوط به اواخر دورۀ ساسانی یا اوائل دورۀ اسلامی باشد. بقعه، در حال حاضر، به خاطر گندوکاوهای غیرمجازی که برای یافتن دفینه صورت گرفته به طور كلی به شکل مخروبه درآمده است.
مشخصات معماری
پایۀ گنبد، مکعب مستطیلی به ابعاد 4.5 × 5.8 متر و دیوارهایی به ضخامت یک متر است. بر روی پایۀ مذکور، گنبد مخروطی‌شکل و نامنظمی به شیوۀ بسیار ابتدایی با ارتفاع تقریبی 4 متر بنا کرده‌اند. طرز بپا ساختن گنبد به این شکل است که از روی لبۀ داخلی بنا، چهار دیوار برپا شده که به تدریج به سمت داخل مایل شده و در بالا به هم رسیده و از داخل گنبدی هرمی و از خارج، گنبدی مخروطی‌شکل شده است. اطراف گنبد در پایین‌ترین حد آن یک دوره به صورت غلام‌گردی[۱] ایجاد گردیده که به عرض 95 سانتیمتر از ضخامت دیوارۀ بنا درآمده است. دیوارۀ خود گنبد، 30 سانتیمتر ضخامت دارد. مصالح مورد استفاده در بنا سنگ قلوه و لاشه سنگ است. ورودی بنا در جانب جنوب شرقی قرار گرفته و به صورت قوس شکستۀ پیکانی‌شکلی است. بالای قوس مذکور نیز پنجره‌ای چهارگوش و کوچک به عنوان نورگیر تعبیه شده است.
- ↑ غلام‌گرد یا غلام‌گردش یا مردگرد: راهرو یا پاگردی که پیرامون گنبد یا حیاط و یا تالار می‌گردد.