بیرجند، شهرستان

بیرْجَند، شهرستان

بیرجند، شهرستان
کشور	ایران
استان	خراسان جنوبی
بخش	مرکزی، درمیان، و خوسف
موقعیت	جنوب شهرستان‌های فردوس و قائنات، غرب مرز افغانستان و شهرستان‌های سربیشه و نهبندان، شمال استان کرمان، و شرق شهرستان طبس در استان یزد، و شهرستان فردوس
نوع اقلیم	در نواحیِ کوهستانی، معتدل - در دشت‌های جنوبی و شرقی و نواحی مشرف به کویر لوت گرم و خشک
تولیدات و صنایع مهم	غلات، چغندر قند، زعفران، انگور، انواع میوه، تولید قند و شکر
شهر ها و آبادی های مهم	اسدیه، خوسف، حاجی‌آباد، گل، مرک، ماژان، علی‌آباد، و امیرآباد

ارگ کلاه‌فرنگي

واقع در مرکز استان خراسان جنوبی، مشتمل بر بخش‌های مرکزی، درمیان، و خوسف، با مرکزیت اداری شهر بیرجند. این شهرستان، که وسیع‌ترین شهرستان استان خراسان است، از شمال به شهرستان‌های فردوس و قائنات، از شرق به مرز افغانستان و شهرستان‌های سربیشه و نهبندان، از جنوب به استان کرمان، و از غرب به شهرستان طبس در استان یزد، و شهرستان فردوس محدود است. نیمۀ شمالی آن را کوه‌های نسبتاً بلندی مانند کوه بُن‌در (۲,۷۸۷ متر)، گریانه، کوه شاه، و کوه باقران دربرگرفته‌اند و نیمۀ دیگر را درّه‌‌ها و جلگه‌های نسبتاً پهناوری تشکیل داده‌اند. شهرستان بیرجند حتی با داشتن کوه‌های نسبتاً بلند، از خشک‌ترین نواحی ایران است و رودخانه‌های آن به خشک‌رودهای متعددی منحصر می‌شود، ازجمله خشک‌رودهای بیرجند، شور، گیریجگان، و دهک. اقلیم این شهرستان در نواحیِ کوهستانی، معتدل و در دشت‌های جنوبی و شرقی و نواحی مشرف به کویر لوت گرم و خشک و جمعیت آن ۲۴۰,۸۹۴ نفر است (۱۳۸۵). مهم‌ترین آبادی‌های آن عبارت‌اند از اسدیه، خوسف، حاجی‌آباد، گل، مرک، ماژان، علی‌آباد، و امیرآباد. راه طبس به بیرجند و سربیشه، راه قائن به بیرجند و زاهدان، و راه بیرجند به اسدیه و یزدان، شبکۀ راه‌های ارتباطی این شهرستان را تشکیل می‌دهند. غلات، چغندر قند، زعفران، انگور، و انواع میوه از محصولات کشاورزی و تولید قند و شکر از فعالیت‌های صنعتی آن است.