اورارتو، مقابر صخره ای
اورارْتو، مقابر صخره‌ای
واقع در استان آذربایجان غربی. بهمن کارگر، باستان‌شناس سازمان میراث فرهنگی کشور، مقابر صخره‌ای اورارتویی را در سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ش از راستای رود ارس تا شمال درۀ سلدوز در ناحیۀ نقده و غرب دریاچۀ ارومیه شناسایی کرد. این مقابر در دل کوه‌ها و سینۀ صخره‌ها به‌شکل دخمه‌ها و اتاقک‌هایی ساده حجّاری شده‌اند؛ این مقابر در روستاهای شَدی از توابع پُلدَشت، سَنگَر در نزدیکی قَرَه‌بولاغ شهرستان ماکو، چیر در نزدیکی قصبۀ چایپاره از توابع قَرَه ضیاء‌الدین، هَدَر و مَلهَم در نزدیکی شهر سلماس، اسماعیل آقا در درۀ نازلو، سَدوک در درۀ باراندوزچای، خان دَرَه‌سی و ناناس از توابع نقده قرار دارند. ساختمان آهکی کوه‌ها و صخره‌های مناطق نامبرده این امکان را داشت تا به‌آسانی در آن‌ها مقابر صخره‌ای حفر شود.
مقابر صخره‌ای آذربایجان غربی را باید با مقابر صخره‌ای شاهان اورارتو در شهر توشپا یا (توپراق قلعه یا قلعۀ وان ـ وان قالاسی) در شهر وان ترکیه مقایسه کرد که تالارهایی بزرگِ با طاقچه‌اند. اموات را در طاقچه‌ها می‌نهادند. مقابر اورارتوها از نظر طرح و شکل به سه گروه تک‌اتاقی، دواتاقی و چنداتاقی با تالار مشترک تقسیم می‌شوند.