توبولسک
توبولْسْک (Tobolsk)
شهری در استان تیومن[۱]، در غرب مرکزی فدراسیون روسیه[۲]، در محل تلاقی رودهای ایرتیش[۳] و توبول[۴]، با 98,998 نفر جمعیت (2018) و ۲۲۲ کیلومتر مربع مساحت. در ۲۴۰کیلومتری شمال تیومن، در مرکز ناحیۀ تولید الوار و لبنیات قرار دارد. در نزدیکی شهر، کارخانۀ پتروشیمی احداث شده است. از مراکز مهم فرهنگی است و سالن تئاتر آن در ۱۷۰۵ تأسیس شد. قزاق‌ها در ۱۵۸۷، توبولسک را در نزدیکی کاشلیک[۵]، پایتخت سابق خانات سیبری[۶] غربی، تأسیس کردند. از ۱۵۹۶ تا ۱۸۲۴ مقرّ فرماندار کل سیبری، و تا ۱۹۲۳ مرکز ایالتی بود. تا نیمۀ دوم قرن ۱۸، بزرگراه مسکو ـ سیبری، که از این شهر می‌گذشت، آن را به مرکز مهم تجاری تبدیل کرده بود. در زمان حکومت تزارها و شوروی، تبعیدگاه بود؛ تزار نیکلای دوم[۷] پس از خلع، مدتی کوتاه در این‌جا در تبعید به‌سر برد (۱۹۱۷ـ۱۹۱۸).