ساخا
ساخا (Sakha)
(نام سابق: یاکوتیا[۱]؛ جمهوری خودمختار شوروی سوسیالیستی یاکوتسک[۲]) از جمهوری‌های خودمختار فدراسیون روسیه، در سیبری شرقی، با ۳,۱۰۳,۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت و 995,686 نفر جمعیت (۲۰۲۱). ۵۰ درصد از جمعیت آن روس و ۳۳ درصد یاکوت[۳]اند. مرکز آن، شهر یاکوتسک[۴] است. صنایع آن عبارت‌اند از تولید پوست خز و الوار، و استخراج طلا و گاز طبیعی. کشاورزی تا حدودی در جنوب رواج دارد. قوم صحرانشین یاکوت در قرن ۱۷ تابع روسیه شد. در قرن ۱۹، یاکوتیا تبعیدگاه بود و بازداشتگاه‌های (گولاگ‌های) کار اجباری آن از دهۀ ۱۹۳۰ تا اواسط دهۀ ۱۹۵۰ دایر بودند. پس از شکست سفید‌ها[۵] (۱۹۲۳)، این ناحیه به جمهوری خودمختار تبدیل شد. پس از فروپاشی اتحاد شوروی (۱۹۹۱)، جمهوری خودمختار در فدراسیون روسیه باقی ماند. آزمایش‌های زیرزمینی و جوّی هسته‌ای، و زباله‌های صنعتی حاصل از پردازش الماس و طلا، این ناحیه را به‌شدت آلوده کرده است. این منطقه یکی از سردترین نواحی مسکونی جهان است؛ نیمی از آن در مدار شمالگان[۶] قرار دارد. ناحیه‌ای جنگلی و کوهستانی است. رود لنا[۷]، بزرگ‌ترین رود روسیه، از آن می‌گذرد.