کارلیا
کارِلیا (Karelia)
| کارلیا | |
|---|---|
| کشور | روسیه |
| نام فارسی | کارلیا |
| نام لاتین | Karelia |
| جمعیت | ۵۳۳هزار نفر (۲۰۲۱) |
| موقعیت | در شمال غربی فدراسیون روسیه، در ناحیۀ مرزی فنلاند در غرب |
| تولیدات و صنایع مهم | تولید الوار، مواد شیمیایی، زغال‌سنگ، مواد معدنی و سنگ |
| مساحت | ۱۷۲,۴۰۰ کیلومتر مربع |
جمهوری خودمختار در شمال غربی فدراسیون روسیه[۱]، در ناحیۀ مرزی فنلاند[۲] در غرب. ۱۷۲,۴۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۵۳۳هزار نفر جمعیت دارد (۲۰۲۱). پتروزاووتسک[۳] مرکز آن است. این جمهوری پوشیده از جنگل با دریاچه‌های بسیار است که لادوگا[۴] و اونگا[۵] بزرگ‌ترین دریاچه‌های اروپا به‌‌شمار می‌روند. الوار، مواد شیمیایی، زغال‌سنگ، مواد معدنی و سنگ تولید می‌کند. ماهی‌گیری نیز در این جمهوری رواج دارد. کارلیا از قرن ۱۲م به جمهوری نووگورود[۶] تعلق داشت. سوئد[۷] و روسیه تا ۱۷۲۱ بر سر جنوب غربی آن اختلاف داشتند و سرانجام پطر کبیر[۸] کارلیا را بهمنزلۀ بخشی از دوک‌نشین فنلاند ضمیمۀ روسیه کرد. در ۱۹۱۷، فنلاند پس از کسب استقلال از روسیه، بخشی از کارلیا را به‌دست آورد. بقیۀ آن در ۱۹۲۰ ناحیۀ خودمختار و در ۱۹۲۳ جمهوری خودمختار روسیه شد. پس از مناقشات ۱۹۳۹ـ۱۹۴۰ و ۱۹۴۱ـ۱۹۴۴ بین فنلاند و روسیه، فنلاند ۴۶هزار کیلومتر مربع از کارلیا را به روسیه واگذار کرد. بخشی از این سرزمین ضمیمۀ جمهوری روسیه شوروی[۹] شد و بخشی به جمهوری خودمختار کارلیا واگذار شد (۱۹۵۶). جنبش وحدت دوبارۀ کارلیای روسی و فنلاندی[۱۰] در اواخر دهۀ ۱۹۸۰ ظهور کرد. در روسیه تزاری[۱۱]، ناراضیان سیاسی را به کارلیا تبعید می‌کردند. در ۱۹۴۰، که اتحاد شوروی به برزخ کارلیایی[۱۲] در شمال سن‌پترزبورگ[۱۳] حمله کرد، حدود ۴۰۰هزار کارلیایی به فنلاند پناه بردند. در ۱۹۴۶، جمهوری شوروی سوسیالیستی کارِلو ـ فنلاند[۱۴] تأسیس شد، اما در ۱۹۵۶ بخش بزرگی از جمهوری به وضعیت سابق خود، بهمنزلۀ جمهوری خودمختار شوروی سوسیالیستی، بازگشت.