کامبوج

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۳ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۱۳ توسط Mohammadi2 (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

کامبوج (Cambodia)

معبد آنگکور وات (بزرگ‌ترين معبد جهان)، آنگکور، کامبوج
معبد ويشنو (بزرگ‌ترين معبد جهان)، آنگکور، کامبوج
معبد ويشنو (بزرگ‌ترين معبد جهان)، آنگکور، کامبوج

موقعیت. کشور پادشاهی کامبوج در آسیای جنوب شرقی و در جنوب شبه‌جزیرۀ هندوچین قرار دارد. این کشور از شمال به تایلند و لائوس، از شرق و جنوب به ویتنام، و از جنوب غربی و جنوب به خلیج تایلند و کشور تایلند محدود می‌شود. مساحت کامبوج ۱۸۱,۰۳۵ کیلومتر مربع است و شهر پنوم پن[۱] پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. بیشتر نواحی مرکزی کامبوج را جلگه‌های پَست آبرفتی تشکیل داده و نواحی شرقی و مشرف به مرزهای ویتنام را تپه‌ماهورهایی فراگرفته است که در کوه‌پایه‌های غربی ارتفاعات مرکزی ویتنام قرار دارند. رشته ارتفاعات دانگرِک[۲] با ارتفاع ۳۵۰ تا ۷۵۰ متر در شمال، این سرزمین را از کشور تایلند جدا می‌کند و کوه‌های کراوان واقع در جنوب غربی، نوار ساحلی خلیج تایلند را از درون‌بوم[۳] کشور جدا می‌سازد و بلندترین نقطۀ کشور یا کوه پنوم آئورال[۴] با ارتفاع ۱,۸۱۳ متر، در ۱۲۰کیلومتری شمال غربی پنوم پن جا دارد. رود بزرگ مکونگ[۵]، که از شمال به جنوب روان است، و نیز رودخانۀ تونله ساپ[۶]، که از شمال غربی به‌سوی جنوب شرقی جریان دارد و از دریاچۀ تونله ساپ می‌گذرد، همراه با ریزابه‌های متعدد خود، جلگۀ مرکزی کامبوج را از آبرفت‌های خود پدید آورده‌اند. رودخانۀ مکونگ، بزرگ‌ترین رود آسیای جنوب شرقی و دهمین رود بزرگ جهان، با گذشتن از آبشار مرزی خون[۷] از لائوس به کامبوج وارد می‌شود و پس از عبور از شهر پنوم پن در‌۹۰کیلومتری جنوب شهر مزبور به کشور ویتنام وارد می‌شود و با دلتای عظیم خود به دریای چین جنوبی می‌ریزد. تونله ساپ، بزرگ‌ترین دریاچۀ آسیای جنوب شرقی و یکی از وسیع‌ترین منابع آب شیرین جهان، در مرکز غربی این کشور و در مسیر رودخانه‌ای به همین نام قرار دارد. مساحت دریاچۀ مزبور در خشک‌ترین فصل سال دست‌کم ۲,۶۰۰ کیلومتر مربع است و در فصل مونسون[۸] از طغیان رود مکونگ انباشته می‌شود و مساحت آن تا حدود ۱۰هزار کیلومتر مربع افزایش می‌یابد. در شمال این دریاچه ویرانه‌های شهر باستانی آنگکور توم[۹] قرار دارد که سابقۀ آن به قرن ۱۳م می‌رسد. بیشتر جمعیت کامبوج در جلگۀ مرکزی به‌سر می‌برند و شهرها و بندرهای مهم آن عبارت‌اند از پنوم پن، باتامبانگ[۱۰]، کامپونگ چام[۱۱]، کامپوت[۱۲]، پورسات[۱۳]، و بندر کامپونگ سوم[۱۴]. اقلیم کامبوج از نوع مونسون مدارگانی[۱۵] است. ماه‌های آذر و دی سردترین و اسفند و فروردین گرم‌ترین ماه‌های این کشور است. فصل بارندگی کامبوج از اردیبهشت تا مهر به درازا می‌کشد و میانگین بارندگی آن به حدود ۱,۴۰۰ میلی‌متر در جلگۀ مرکزی و ۳,۸۰۰ میلی‌متر در بخش‌های کوهستانی و نواحی ساحلی بالغ می‌شود. میانگین دمای شهر پنوم پن در دی‌ماه ۲۵.۶ درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۲۸.۹ درجۀ سانتی‌گراد است، و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۱,۳۰۸ میلی‌متر می‌رسد. حدود ۵۵ درصد از مساحت کشور کامبوج را جنگل‌ها و درخت‌‌زارهایی از نوع کائوچو، کاپوک، نخل، نارگیل، و موز که ارزش اقتصادی دارند فراگرفته و جلگه‌های مرکزی آن پوشیده از علفزارهای ساوانایی[۱۶] است و فیل، گاو وحشی، آهو، یوزپلنگ، خرس، و ببر و پرندگانی چون لک‌لک، انواع طوطی، طاووس، قرقاول، و اردک وحشی و انواع مارهای سمی حیات وحش آن را تشکیل می‌دهند.

اقتصاد. برنج عمده‌ترین محصول مصرف داخلی و صادراتی کامبوج است و ۹۰ درصد زمین‌های مزروعی کامبوج به شالی‌کاری اختصاص یافته است. علاوه بر برنج تولید میوه و سبزیجات و پرورش دام و طیور نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است. دریاچۀ تونله ساپ از نظر پرورش و صید ماهی که از غنی‌ترین نواحی جهان است و فرآوری کائوچو، تولید مصنوعات چوبی، مواد کشاورزی و غذایی، سیگار و شیلات نیز بخشی از فعالیت‌های صنعتی این کشور محسوب می‌شوند. بیشتر نیروگاه‌های کامبوج با سوخت فسیلی وارداتی کار می‌کنند و میزان الکتریسیتۀ تولیدشدۀ آن ۲۱۰میلیون کیلووات ساعت است. کامبوج از نظر منابع زیرزمینی نسبتاً فقیر است و کانی‌های آن به فسفات، آهن، طلا و بعضی سنگ‌های قیمتی منحصر می‌شود. مساحت جنگل‌های کامبوج ۹.۸میلیون هکتار است و تولید چوب و الوار آن، که ۴۳ درصد از تجارت خارجی را تشکیل می‌دهد، به ۸.۱۶میلیون متر مکعب می‌رسد.

حکومت و سیاست. مطابق قانون اساسی ۱۹۹۳، نظام حاکم بر کشور کامبوج سلطنتی مشروطۀ چندحزبی با یک نهاد قانون‌گذاری است. نوردوم سیهانوک[۱۷] از ۲۳ سپتامبر ۱۹۹۳ مقام سلطنت و همچنین فرماندهی کل نیروهای مسلح کامبوج را برعهده گرفته است. مجلس قانون‌گذاری کامبوج از ۱۲۲ نمایندۀ منتخب مردم تشکیل شده است که برای مدت پنج سال برگزیده می‌شوند و رهبر حزب حائز اکثریت نخست‌وزیری و مسئولیت تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.مردم و تاریخ. جمعیت کامبوج ۱۳,۳۹۵,۶۸۲ نفر است (۲۰۰۸) و تراکم نسبی آن به ۷۴ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت آن ۱.۸ درصد است و خمرها ۸۸.۶درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. آیین رسمی آنان بودایی است و حدود ۷۸ درصدشان در روستاها به‌سر می‌برند و زبان رسمی آنان خمری است. میانگین امید به زندگی در این کشور ۵۶ سال است و ۶۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. کامبوج ظاهراً از اندیشمندی به نام کامبو، که نخستین‌ شاه کشور بوده، نام گرفته است. خمر[۱۸]ها، بومیان اصلی کامبوج، در قرن یکم میلادی از سرزمین‌های شمالی به این کشور مهاجرت کردند و در آن‌جا سکنی گزیدند. آنان تحت حمایت امپراتوران چین و تحت تأثیر فرهنگ و آیین‌های هندی و چینی قرار گرفتند. خمرها در قرن ۸م دولت سلطنتی نیرومندی تشکیل دادند و خاندان آنگکوریان[۱۹] در آن‌جا به فرمانروایی پرداختند. خاندان مزبور تا قرن ۱۵م بر این سرزمین حکومت کردند و در ۱۲۰۰م شهر آنگکور‌توم را بنا نهادند. با رو به ضعف‌نهادن خمرها، ویتنامی‌ها بر کامبوج تاختند و از آن پس این سرزمین ۴۰۰ سال بین خمرها و ویتنامی‌ها دست‌به‌دست می‌شد. سرانجام کامبوج برای رهایی از ویتنامی‌ها در ۱۸۶۴ تحت‌الحمایگی فرانسه را پذیرفت. و در ۱۸۸۴ رسماً به یکی از مستعمرات فرانسه مبدل شد و به‌دنبال آن دیگر نواحی هندوچین نیز به تصرف فرانسه درآمد. ژاپن در ۱۹۴۱ کامبوج را اشغال کرد و پس از پایان جنگ جهانی دوم این سرزمین دوباره در اختیار فرانسه قرار گرفت. فرانسوی‌ها زیر فشار ویتنامی‌ها در ۱۹۵۳، کامبوج را تخلیه کردند و در ۹ نوامبر همان سال استقلال کامبوج را به‌رسمیت شناختند و شاهزاده سیهانوک در حالی‌که پدرش در مقام سلطنت کامبوج بود، مسئولیت نخست‌وزیری کشور را عهده‌دار شد. کامبوج در جنگ ویتنام بی‌طرفی پیش گرفت و به‌مرور به اردوگاه کمونیست نزدیک شد. در انتخابات ۱۹۶۶ ژنرال لون نول، که از سوی دولت امریکا پشتیبانی می‌شد، سیهانوک را از کار برکنار کرد و نخست‌وزیری کامبوج را در دست گرفت و به سرکوبی خمرهای سرخ پرداخت. خمرهای سرخ در ۱۹۷۵ قدرت را در کامبوج به‌دست گرفتند. و نظامی سخت مستبدانه و خشونت‌آمیز را به رهبری پول پوت در کامبوج برقرار کردند و به کشتارهای وسیع مردم پرداختند. خمرهای سرخ در نبرد با ویتنامی‌ها شکست خوردند و سرنگون شدند و دولت جمهوری خلق کامبوج با حمایت ویتنامی‌ها بر سر کار آمد. ویتنامی‌ها تحت فشارهای بین‌المللی دست از حمایت دولت مزبور برداشتند و کامبوج را در ۱۹۸۹ تخلیه کردند. پرنس سیهانوک که دور از وطن به‌سر می‌برد به کشور بازگشت و بر پایۀ قانون اساسی ۱۹۹۳ پادشاهی کامبوج را به‌دست گرفت و نظام حکومتی این کشور به سلطنت مشروطۀ پارلمانی تغییر یافت.

 


  1. Phnom Penh
  2. Dangrek
  3. inland
  4. Phnom Aural
  5. Mekong
  6. Tonle Sap
  7. Khone
  8. monsoon
  9. Angkor Thom
  10. Battambang
  11. Kampong Cham
  12. Kampot
  13. Pursat
  14. Kompong som
  15. tropical Monsoon
  16. savanna
  17. Norodom Sihanouk
  18. Khmer
  19. Angkorian