مانه و سملقان
مانِه و سَمَلْقان
شهرستانی در غرب استان خراسان شمالی، مشتمل بر بخش مرکزی و بخش‌های مانِه و سَمَلقان، با مرکزیت اداری شهر آشخانه. از شمال به کشور جمهوری ترکمنستان، از شرق به شهرستان بجنورد، از جنوب به شهرستان جاجرم، و از غرب به استان گلستان (شهرستان کلاله) محدود است. اراضی آن نیمه‌کوهستانی است و درّۀ اترک از میان آن می‌گذرد و کوه کورخود (۲,۸۱۹ متر)، که بلندترین کوه آن است، در جنوب آن را از شهرستان جاجرم جدا و ارتفاعات مرکزی نیز دو بخش سملقان و مانه را از هم جدا می‌کند؛ ارتفاعات شمالی به مرز جمهوری ترکمنستان ختم می‌شود. رودخانۀ اترک و آب خرتوت و ریزابه‌های کوتاه متعددی آن را مشروب می‌کند که عمده‌ترین آن‌ها رود چاندیر است. اقلیم این شهرستان معتدلِ نسبتاً گرم، از نظر بارندگی جزو نواحی نیمه‌خشک، و جمعیت آن ۹۵,۵۸۲ نفر است (۱۳۸۵). مهم‌ترین آبادی‌های آن عبارت‌اند از قاضی، پیش‌قلعه، گرماب، و یکه‌سعود پایین. راه بجنورد به مراوه‌تپه و نیز راه جاجرم به راز از آن می‌گذرد و همراه با مجموعه‌ای از راه‌های فرعی و روستایی شبکۀ راه‌های زمینی این شهرستان را تشکیل می‌دهند.
شهرستان مانِه و سَمَلقان تا قبل از تقسیمات کشوری ۱۳۸۲ش، از بخش‌های شهرستان بجنورد بود و شهر کوچک آشخانه مرکزیت اداری آن را برعهده داشت. این شهرستان در سال 1402ش با انتزاع بخش مانه از آن و ارتقاء مانه به شهرستان، به شهرستان کوچک‌تری با نام سملقان تبدیل شده است.