وال کیلمر

وال کیلمر (لس آنجلس ۳۱ دسامبر ۱۹۵۹م - ) Val Kilmer

تصویری از دو دورۀ زندگی وال کیلمر

(نام کامل: وال ادوارد کیلمر) از ستارگان سینمای امریکا در دهه‌های 1990 و 2000م. در نوجوانی وارد آموزشگاه جولیارد هالیوود شد و دورۀ نمایش آن را گذراند. در همین سال‌ها برای نخستین بار روی صحنه رفت. بعدها نیز کار تئاتر را به موازات فعالیت‌های سینمایی‌اش ادامه داد. از جمله در جشنوارۀ نمایش‌های شکسپیری کلرادو (در ۱۹۸۸م) در نقش «هملت» ظاهر شد.

نخستین حضور سینمایی کیلمر ایفای نقش اصلی کمدی فوق سرّی (1984م) بود. او در این هجویۀ فیلم‌های جاسوسی نقش یک ستارۀ راک را داشت که در آلمانی خیالی (ترکیبی از آلمان شرقی سابق و آلمان نازی) درگیر یک ماجرای دیوانه‌وار جاسوسی می‌شود. فیلم بعدی‌اش، نابغۀ واقعی، باز هم اثری کمدی بود. ایفای نقش رقیب تام کروز، میان جمع خلبانان جوان و خوش‌سیمای فیلم تاپ گان نخستین ایفای نقش جدی او به شمار می‌آید. پس از آن، در بید (تقلید سطحی و بی‌مایۀ ران هاوارد از فانتزی‌های لوکاس / اسپیلبرگ) در نقش قهرمان یک ماجرای افسانه‌ای ظاهر شد. روابط دوستانۀ کیلمر و ستارۀ انگلیسی فیلم، جوآن ولی، در طول فیلمبرداری به ازدواج آن دو انجامید (از ۱۹۸۸ - ۱۹۹۶م). دیگر کار مشترک این زوج فیلم نوآر کوچک و کم‌هزینۀ من را دوباره بکش است که آن دو با حضور در آن به نقش‌های آشنای این گونه آثار جان بخشیدند: کارآگاهی خصوصی که به اغوای زنی شهرآشوب درگیر ماجرایی پیچیده و مرموز می‌شود. اولیور استون به کیلمر که پیش از این در فوق سری در نقش یک ستارۀ راک ظاهر شده بود، بخت آن را داد تا در فیلم دورز به اسطورۀ جیم موریسون، بت نسل سرگشتۀ دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰م، جان بخشد. کیلمر برای ایفای نقش موریسون از صدای باریتون خوبش به نحو احسن بهره گرفت و در صحنه‌های کنسرت، به صورت زنده ترانه‌های موریسون را شخصاً اجرا کرد. دورز از کیلمر یک ستاره ساخت. از آن پس در طیف متنوعی از آثار (جنایی، فانتزی، وسترن، کمدی و...) ظاهر شده و مسیر پرنشیب‌وفرازی را پشت سر نهاده است: ایفای نقش یک بازپرس دورگۀ اف‌بی‌آیِ درگیر با معضلات تبعیض نژادی در تندردل از نقش‌آفرینیِ مشابهِ ویلم دفو در میسیسیپی می‌سوزد (ساختۀ آلن پارکر - ۱۹۸۸) وام گرفته شده بود. ایفای نقش دزد دست‌وپاچلفتیِ مک‌کوی واقعی را می‌توان در حکم بازگشت کیلمر به کمدی‌های اولیه‌اش دانست. در حالی که در آثار نوآر از من را دوباره بکش گرفته تا ایفای نقشی دوم در مخمصه (کنار آل پاچینو و رابرت دنیرو) کمابیش موفق بوده است، حضورش در فیلم‌های وسترن مثل بیلی د کید (1989م) و توم‌استون (1993م) کمتر نشانی از این توفیق دارد. در فیلم تلویزیونی بیلی د کید نتوانست چیزی به تصویرِ ارائه‌شده توسط پل نیومن از این شخصیت در تیراندازِ چپ‌دست (ساختۀ آرتور پن - ۱۹۵۸م) که بر مبنای همان متن ساخته شده بود، بیفزاید. حضورش در توم‌استون اگرچه موفق‌تر، ولی همچنان فاقد بداعتی چشمگیر بود. وجه افتراقِ اصلیِ داک هالیدیِ ارائه‌شده توسط او در این فیلم با تصویر دیگر این شخصیتِ اسطوره‌ایِ غرب وحشی که در همان سال‌ها توسط دنیس کواید در وایات ارپ (1994م) ارائه شد و با اجراهای کلاسیک کرک داگلاس در جدال در اوکی کورال (ساختۀ جان استرجس - ۱۹۵۷م) و ویکتور ماتیور در کلمانتاین عزیزم (جان فورد - ۱۹۴۶م) در تکیۀ بجای کیلمر بر عامل طنز بود. با امتناع مایکل کیتون از ایفای نقش «بتمن» در سومین قسمت این مجموعه، بتمن برای همیشه، کیلمر پذیرای این نقش شد. در حالی که در این نقش نه مثل کیتون توانست از طریق تأکید بر وجوه درونی‌تر این شخصیت به ارائۀ تصویری شخصی از آن دست یابد و نه توان زنده کردن تصویر قراردادی و آشنای بتمنِ داستان‌های مصور را در اذهان داشت. با ایفای نقش دستیار دکتر مورویِ روان‌پریش در جزیرۀ دکتر مورو، پس از جانی دپ در دون خوان دی‌مارکو (ساختۀ جرمی لون - ۱۹۹۵م)، دومین بازیگر از نسل جوان بازیگران آن سال‌ها بود که بخت حضور در کنار مارلون براندو را در فیلمی یافت که البته حاصل کار، اثری مغشوش و تأسف‌آور است که جزو ضعیف‌ترین نقاط کارنامۀ براندو، کیلمر و کارگردانش (جان فرانکن‌هایمر) به شمار می‌آید.

برخی دیگر از آثار سینمایی

• شبح و ظلمت  (استیون هاپکینز - ۱۹۹۶)
• قدیس (فیلیپ نویس - 1997)
• در نگاه اول (اروین وینکلر - 1999)
• پول کثیف (پردراگ آنتونیه‌ویچ - 2002)
• اسکندر (اولیور استون - 2004) در نقش فیلیپ مقدونی دوم
• آزمایش هرج‌ومرج (فیلیپ مارتینز - 2009)
• کشتن مرد ایرلندی (جاناتان هنزلی - ۲۰۱۱)
• تویکست (فرانسیس فورد کاپولا - 2011)
• فوق‌العاده (استیفن ریک - ۲۰۱۷)
• منفعت (کریستین سسما - 2020)
• تاپ گان: ماوریک (جوزف کوشینسکی - 2022)

---